Gastarbeiders

Eén aspect van multicultureel Vlaardingen

Al van oudsher beschikt Vlaardingen over een natuurlijke haven. Hierdoor heeft de stad altijd veel contact gehad met de buitenwereld. Schepen brachten hier niet alleen uitheemse goederen, er stapten ook vreemdelingen van boord. Dat verklaart wellicht ook de vondsten op een kerkhof uit de elfde eeuw. Hier treft men de overblijfselen aan van mensen afkomstig uit onder andere Ierland en Engeland.
Uit poorterboeken en bevolkingsregisters blijkt, dat er vanaf de zestiende eeuw honderden migranten hier neerstrijken. Dat is nog niets vergeleken met de stroom buitenlanders die op gang komt in de twintigste eeuw. Eerst zien we de zogenaamde gastarbeiders uit Zuid-Europa verschijnen, gevolgd door Turken, Marokkanen en Palestijnen. Tegenwoordig vullen Oost-Europese arbeidsmigranten de gaten in de arbeidsmarkt op en vluchtelingen uit het Midden-Oosten en Afrika proberen hier een nieuwe toekomst op te bouwen. Als gevolg van de oorlog in Oekraïne komen daar nog eens bijna honderdduizend ontheemden in Nederland bij…

Middeleeuwers met Iers, Engels en Frans bloed
Bij de opgraving ‘Gat in de Markt’, in 2001/02, leggen archeologen een kerkhof uit de elfde eeuw bloot. Van 24 skeletten kan DNA afgenomen worden. Uit DNA- en isotopenonderzoek blijkt dat ongeveer de helft niet uit de omgeving komt, maar uit Ierland, Normandië (Frankrijk) en Engeland. En niet alleen mannen, ook vrouwen en kinderen. Zij woonden hier dus.
Toen was Vlaardingen al multicultureel!

Registratie van inwoners
De zogenaamde poorterboeken (1555-1788) leveren het schriftelijk bewijs van de aanwezigheid van vreemdelingen. Duitsers, Belgen en nog wat andere Europese nationaliteiten zochten hier hun toevlucht.

Ook de latere bevolkingsregisters laten een aanwas van vreemd bloed zien. In de periode 1880 tot 1900 vestigen zich hier maar liefst elf Zwitserse en Italiaanse schoorsteenvegers. Naast vele tientallen Duitse middenstanders die zich in de negentiende eeuw hier vestigen, vallen ook de Italiaanse terrazzowerkers op evenals een paraplumaker uit Zwitserland.

Hannekemaaiers of bovenlanders
In de zeventiende eeuw worden in Vlaardingen de zogenaamde Hannekemaaiers gesignaleerd. Naast andere inwoners maakt ook de pastoor dankbaar gebruik van deze uit Duitsland afkomstige landarbeiders. Ze werken hier over het algemeen van Pinksteren tot de oogsttijd, maar sommigen zijn uiteindelijk hier gebleven. In het spoor van deze Hannekemaaiers komen ook Duitse handelaren en dienstmeisjes naar Nederland (zie 'Hannekemaaiers').
In de achttiende eeuw gaat het zo goed met de visserij dat er een tekort aan arbeidskrachten ontstaat. Vooral in de wintermaanden komen Oost-Friezen, zogenoemde bovenlanders, hier bijverdienen in de haringvangst. Er wordt speciaal voor deze mensen een onderkomen gebouwd bij de katholieke kerk in Zouteveen, het ‘Hannekenhok’ genoemd.

Gastarbeiders
In het midden van de twintigste eeuw ontstaat er op de arbeidsmarkt grote behoefte aan werknemers. Die worden soms van ver gehaald. Aanvankelijk komen uitsluitend alleenstaande mannen naar Nederland om er te gaan wonen en werken. Ze worden gastarbeiders genoemd en door hun werkgevers ondergebracht in pensions of in barakken. Zo zien we in Vlaardingen Joegoslaven, Grieken, Spanjaarden, Italianen en later ook Turken en Marokkanen in het straatbeeld verschijnen.

In 1963 komen er Palestijnen naar Vlaardingen die gaan werken bij ROMI, een margarinefabriek aan de Koningin Wilhelminahaven. Zij integreren uitstekend in de Vlaardingse en Nederlandse samenleving. Sommigen gaan terug naar het Midden-Oosten. Door de ongeregeldheden daar kunnen de Palestijnen na de Zesdaagse Oorlog van 1967 niet meer terug en mogen familieleden naar Nederland komen. Zo is er een aanzienlijke bevolkingsgroep met Palestijnse wortels in Vlaardingen ontstaan, die zich al snel settelt en mengt met de Vlaardingse bevolking.

Ex-koloniën
Indonesië, Suriname en zes Caribische eilanden zijn Nederlandse koloniën geweest. Bij de onafhankelijkheid van Indonesië in 1948, komen niet alleen Nederlanders terug naar ons land, maar ook Indonesiërs.
Er kwamen altijd al mensen uit Suriname en de Caribische eilanden naar Nederland, bijvoorbeeld  om hier te studeren. Als Suriname onafhankelijk wordt in 1975 neemt de toestroom toe. Ook zij drukken hun stempel op Vlaardingen.

Vluchtelingen
Oorlogen overal ter wereld brengen een stroom vluchtelingen op gang. Tijdens de Eerste Wereldoorlog vluchten veel Belgen naar Nederland. Ook Vlaardingen neemt er heel wat op. Wie mensen in huis neemt, ontvangt vijftig cent per dag per vluchteling als vergoeding.
Momenteel  biedt Vlaardingen onderdak aan vluchtelingen uit onder andere Afghanistan, Syrië en Somalië. Daarnaast zien we vooral asielzoekers uit Afrika die proberen hier een nieuw bestaan op te bouwen. De gemeente huisvestte er tijdelijk zeventig op een cruiseschip aan de Oosthavenkade.

EU open
Met het vrije verkeer van personen en goederen in de Europese Unie sinds begin deze eeuw, komen werknemers uit EU-landen naar Nederland. Polen, Roemenen en Bulgaren gaan in het Westland werken en zoeken huisvesting in Vlaardingen. Uit Spanje, Italië en Griekenland komen hoger opgeleiden om hier te werken, want thuis is weinig werk en hier is behoefte aan hun kennis. Zelfs van buiten de EU komen specialisten naar Nederland om hier te werken in bijvoorbeeld de ICT.

Oekraïners
Als begin 2022 de oorlog uitbreekt tussen Rusland en Oekraïne, vluchten veel Oekraïners naar het westen. Ook Vlaardingen krijgt haar deel. Ze worden ondergebracht bij particulieren en ook de gemeente zorgt voor opvang. In datzelfde jaar begint de gemeente met de bouw van een Oekraïnedorp op het terrein ‘Vergulde Hand’. Hier kunnen tijdelijk duizend vluchtelingen wonen in circa vierhonderd flexwoningen. Ook verschijnen er voorzieningen als een basisschool, een sporthal en twee gemeenschappelijke gebouwen waar de Oekraïners elkaar kunnen ontmoeten.