De Uithof – Utrecht Science Park

Ruimte voor universiteit en studenten in de polder

Halverwege de jaren vijftig van de twintigste eeuw was de Rijksuniversiteit Utrecht gehuisvest in een groot aantal gebouwen, gelegen in en om de Utrechtse binnenstad. Uitbreidingsmogelijkheden waren er nauwelijks en al jaren kampten vooral voor de faculteiten diergeneeskunde en wis- en natuurkunde met ruimtegebrek. Het ministerie van Onderwijs en Wetenschappen, verantwoordelijk voor de huisvesting besloot een nieuw universiteitsterrein buiten de stad met voldoende groeimogelijkheden te bouwen. Het universiteitsterrein werd gepland in de toenmalige Johannapolder, dat vrijkwam voor bebouwing nadat de Kringenwet buiten werking werd gesteld. Het nieuwe universiteitsterrein kreeg de naam 'Uithof', naar een voormalige boerderij, die ooit als uithof had dienstgedaan voor een vroeger in de buurt gelegen klooster. Die boerderij kon gelijk dienst doen als onderdeel van de faculteit diergeneeskunde.

Architect J.A.G. van der Steur werd gevraagd een stedenbouwkundig ontwerp te maken. Hij maakte een functionalistisch en rechthoekig plan, dat uitging van een strikte scheiding tussen de functies wonen, werken en recreëren. De Uithof was bestemd om te werken en te studeren, de binnenstad was er voor gezelligheid, recreatie en cultuur. In 1963 werd het eerste gebouw, Transitorium 1 opgeleverd, later volgden 'Trans 2' en Trans 3'. De namen geven al aan dat deze gebouwen een tijdelijk karakter kregen, hoewel ze decennialang dienst hebben gedaan.

Er kwam al snel kritiek op de Uithof. Het miste volgens velen visie, het ontbrak aan een hart en er was geen rekening gehouden met de leefbaarheid. Het duurde echter lang tot de bezwaren werden gehoord. Pas in 1973 werd een cultureel centrum op de Uithof geopend. Ondertussen kreeg de Uithof steeds meer gebruikers. In de jaren tachtig verhuisde het academisch ziekenhuis naar de Uithof en de vestiging van HBO-opleidingen op het terrein bracht 15.000 extra studenten. Een nieuwe toekomstvisie voor het complex was noodzakelijk. Op verzoek van de universiteit ontwikkelden de architecten Rem Koolhaas en Art Zaaier de 'Visie Uithof 2000'. Koolhaas en Zaaier wilden 'een vrolijke mengelmoes van verschillende individuen, instituten en voorzieningen' realiseren, 'verbonden met de stad en ingebed in een aantrekkelijk landschap'.

Voortaan was het gebied niet meer alleen een universiteitsterrein. Niet alleen werden er voor het eerst studentenwoningen gebouwd, ook werden innovatieve bedrijven uitgenodigd zich op de Uithof te vestigen. Het terrein kreeg daarom in 2007 een nieuwe naam 'Utrecht Science Park'.