-
Romeinen in ons land
Ongeveer tweeduizend jaar geleden veroveren de Romeinen uit
Italië vele landen in Europa en Noord Afrika. Zo ontstaat het grote
Romeinse Rijk. Ook de zuidelijke helft van Nederland hoort bij dit
rijk. Van 47 tot ongeveer 400 na Christus is Nederland ten zuiden
van de rivier de Rijn van de Romeinen.
-
De Limes
Tweeduizend jaar geleden trekken Romeinse soldaten Nederland
binnen. In Nederland wonen dan al mensen: de Germanen. Die vechten
natuurlijk terug. De Romeinen komen niet verder dan de rivier de
Rijn. De Rijn wordt de noordgrens van het Romeinse Rijk. In het
Latijn, de taal van de Romeinen, heet zo'n grens de 'Limes'.
De Rijn is een perfecte grens. Hij is goed te verdedigen, want
de vijand komt er niet makkelijk langs. Langs de oevers van de Rijn
bouwen de Romeinen forten, wachtposten en legerkampen. Zo
verdedigen ze hun rijk tegen aanvallen van hun vijanden uit het
noorden.
-
Romeinse wachttorens
Overal langs de Limes bouwen de Romeinen forten, wachtposten en
legerkampen om hun rijk te verdedigen tegen de Germaanse stammen
uit het noorden. Om de paar kilometer zetten de Romeinen
wachttorens neer. Die staan precies zover uitelkaar, dat de
soldaten naar elkaar kunnen seinen. Zo waarschuwen ze elkaar voor
de vijand.
In de meeste Romeinse legerkampen wonen een paar honderd
Romeinse soldaten. Maar bij Nijmegen bouwen de Romeinen een kamp
voor maar liefst 2 legioenen. Dat zijn wel 12.000 soldaten!
Je kunt vast bedenken wat een indruk die maken op de Germanen:
12.000 getrainde Romeinse soldaten met blinkende helmen, schilden
en zwaarden.
Het kamp heet Noviomagus. De Romeinen bouwen het op een heuvel.
Zo hebben ze een goed uitzicht over de omgeving en kunnen ze
vijanden al van verre zien aankomen.
-
Een ijzersterk leger
De Romeinen hebben een groot en sterk leger. Het is het eerste
echt goed georganiseerde beroepsleger. Romeinen vechten als
georganiseerde groep. Zo zijn ze ijzersterk en winnen van iedereen.
Het Romeinse Rijk is natuurlijk niet vanzelf zo ontzettend groot
geworden.
De Romeinen vechten niet zomaar. Ze hebben eerst goed nagedacht
en een plan gemaakt. Het leger is verdeeld in legioenen. Een
legioen bestaat uit 6000 soldaten.
De soldaten moeten gehoorzaam zijn aan de leider. Ook moeten ze
in een goede conditie zijn. Daarom lopen ze heel veel en ver. Dat
doen ze in een strakke rij, met hun zware uitrusting aan.
Tijdens een gevecht staan de Romeinse soldaten in drie rijen
opgesteld. De Romeinen beschermen zich met hun schilden.
Worden ze van alle kanten aangevallen? Dan gaan ze in een
vierkant staan en houden ze hun schilden dicht tegen elkaar aan.
Tussen hun schilden steken ze hun speren uit.
En worden ze met pijl en boog aangevallen? Dan houden ze de
schilden boven hun hoofden, zodat ze niet door de pijlen van de
vijand geraakt worden.
-
Soldaat in het Romeinse leger
In het hele Romeinse Rijk houden soldaten de boel goed in de
gaten. Ook in Nederland zijn er duizenden Romeinse soldaten. Er
zitten ook Germanen in het Romeinse leger. Je verdient er namelijk
veel geld en je hebt dan veel aanzien.
Een Romeinse soldaat is goed getraind. Hij heeft een blinkende
helm op en draagt een harnas op zijn borst. Verder heeft hij een
wollen hemd en een korte mantel aan en loopt hij op sandalen. Die
sandalen hebben noppen onder de zolen. Zo kun je niet zomaar
uitglijden. Voor het vechten heeft de soldaat een zwaard en een
speer. Ook heeft hij een schild om zichzelf te beschermen.
-
De Bataven
De Bataven zijn een van de Germaanse stammen. Ze wonen op
Bataveneiland of Betuwe, ten zuiden van de Rijn, op
Romeins grondgebied. Ze leven in vrede met de Romeinen. Veel
Bataafse mannen zijn zelfs soldaat in het Romeinse leger.
Maar dan besluit de Romeinse keizer dat alle Bataven in dienst
moeten in het Romeinse leger. Ze hebben geen keus. Daar zijn de
Bataven het niet mee eens. De 'Bataafse Opstand' begint.
De leider van de Bataven is Julius Civilis. Hij weet veel van
oorlog voeren af, want hij was heel lang soldaat in het Romeinse
leger. Dat komt nu goed van pas. De Bataven zijn sterk. Toch worden
de Bataven na een paar maanden door de Romeinen verslagen. Julius
Civilis wordt sinds die tijd wel gezien als een held, die voor de
vrijheid van de Bataven heeft gevochten.
-
Een Romeins schip
De Rijn is niet alleen een perfecte grens. De rivier is ook erg
handig om spullen over te vervoeren. Per boot vervoeren de Romeinen
hun voorraden af en aan. Bij Woerden hebben archeologen de resten
van zo'n Romeins schip opgegraven. Het is zo'n 30 meter lang.
-
Alle wegen leiden naar Rome
Ken je de uitdrukking 'Alle wegen leiden naar Rome'? De Romeinen
leggen in heel hun rijk wegen aan van steen. De soldaten kunnen
zich zo gemakkelijk verplaatsen naar iedere uithoek, om de rust te
bewaren en het Romeinse rijk bijeen te houden. Al die wegen leiden
uiteindelijk naar... Rome, de hoofdstad van het Romeinse Rijk.
Wegen van steen zijn heel bijzonder in die tijd. De Germanen
hebben geen verharde wegen, maar kronkelpaden van zand. Ook hun
bruggen zijn niet van steen, maar van hout.
-
Een mijlpaal
Dit is een Romeinse mijlpaal. Mijlpalen waren wegwijzers, de
ANWB-borden van die tijd. Wij gebruiken het woord nu ook nog
steeds, maar dan voor een belangrijke gebeurtenis in je leven. Je
zwemdiploma halen is bijvoorbeeld een mijlpaal.
-
Goede spullen
De Romeinen maken veel goede spullen. Hierdoor is er ook veel
goed bewaard gebleven, zoals dit Romeinse badolieflesje
bijvoorbeeld. Het ziet eruit alsof je het nu nog gewoon in de
winkel zou kunnen kopen. Maar het is wel tweeduizend jaar oud!
We weten nu zoveel over het Romeinse Rijk omdat er uit die tijd zoveel goed bewaard is gebleven. Archeologen graven nu (tweeduizend jaar later) langs de Limes nog steeds spullen op uit de Romeinse tijd. Niet zo lang geleden vonden ze bijvoorbeeld de resten van een wachttoren en twee schepen bij Leidsche Rijn, een nieuwe wijk van Utrecht.
-
Veel geleerd!
De Romeinen zijn hun tijd ver vooruit. Ze nemen allemaal dingen
mee die de mensen hier nog niet kennen. De Romeinen betalen
bijvoorbeeld met geld. Dat is nieuw in die tijd, want de Germanen
betalen elkaar door spullen te ruilen.
Behalve geld nemen de Romeinen nog veel meer spullen mee die
nieuw zijn voor de mensen hier. Wat dacht je van spiegels, messen
en glas bijvoorbeeld? Of van kippen of vruchten uit Zuid-Europa,
zoals perziken, vijgen en druiven? Die kennen we nu allemaal
dankzij de Romeinen!
De Romeinen bouwen hier ook de eerste echte stevige huizen van
steen, met dakpannen. En ze leggen de eerste rioleringen aan.
Ook leren de Romeinen de Bataven schrijven. Met een stylo, een
soort pen, schrijven ze in was. Veel woorden die we nog
altijd gebruiken, stammen uit de Romeinse tijd: kasteel van
castellum, straat van via strata, en nog veel
meer.
Vensterplaat Romeinse Limes. Voor docenten: Vensterles groep 5-8. Illustratie: Robbert Damen.
