De mens laten vliegen door de lucht? Eeuwenlang leek dat iets onmogelijks. Maar vanaf 1900 worden de eerste vliegtuigen gebouwd – mét succes. Zo wordt in 1919 de Koninklijke Nederlandse luchtvaartmaatschappij (KLM) opgericht. Vanaf de jaren twintig kunnen de eerste passagiers met het vliegtuig naar plekken reizen, die tot dan toe te ver weg waren.
‘De laatste wonderen der techniek’
Om te vliegen, zijn natuurlijk vliegvelden nodig. In de jaren dertig ontstaan de plannen voor een luchthaven bij Leeuwarden. De KLM wil vanaf daar naar Schiphol vliegen, als tussenstop. In 1938 wordt het vliegveld feestelijk geopend, met een drie dagen durend vliegfeest. Zo’n tienduizend Leeuwarders vergapen zich aan de verschillende vliegtuigen. ‘Zie de laatste wonderen der techniek!’, staat op de flyer. De belangstelling voor de lijndiensten van KLM zelf is echter minder groot. In de zomer pakken slechts een paar honderd passagiers het vliegtuig vanaf Leeuwarden.
De Tweede Wereldoorlog
Het vliegveld in Leeuwarden krijgt niet de kans om uit te groeien tot een succes. In 1940 breekt de Tweede Wereldoorlog uit. Het Duitse leger neemt direct het vliegveld in. Ze bouwen het om tot Fliegerhorst, een grote luchtmachtbasis. Tijdens de oorlog stijgen er nachtjagers op, om bommenwerpers van de vijand te onderschepen. Tijdens de oorlog is het vliegveld regelmatig doelwit van bombardementen. Een aantal keer belanden de bommen op huizen in de omgeving, met doden tot gevolg. Tegen het einde van de oorlog is het vliegveld ernstig beschadigd en wordt het amper meer gebruikt. Duitse militairen blazen hangaars en startbanen op. Wat over is gebleven, wordt kort daarna door inwoners van Leeuwarden geplunderd. Brandstof, hout, maar ook serviezen en bestek worden meegenomen.
F-35 en drones
Na de Tweede Wereldoorlog ligt het vliegveld er verwoest bij. De Koninklijke Luchtmacht neemt de vliegbasis in 1949 over van KLM. Daar gaan militairen oefenen voor de NAVO: een militaire samenwerking van verschillende landen. De vliegbasis van Leeuwarden is vanaf dat moment één van de meest gebruikte oefenterreinen in Europa. Bovendien krijgt het een nieuw soort vliegtuig: de straaljager. De eerste modellen zullen later vervangen worden door F-16’s. Tot op de dag van vandaag oefent de luchtmacht op het terrein in Leeuwarden. Sinds 2019 vliegt er naast F-16 een nog snellere variant rond: de F-35. Militairen oefenen er ook met drones en onbemande vliegtuigen. Wie in Leeuwarden omhoog kijkt, heeft de kans er eentje te zien vliegen.
De Canon van Leeuwarden is een initiatief van het Historisch Centrum Leeuwarden
