Titia Bergsma

'Supermodel' in Japan

In Leeuwarden was ze een Fries meisje zoals veel anderen, met een witte huid en rood, krullend haar. Maar in Japan hadden ze zo’n verschijning nog nooit gezien. Titia Bergsma was een van de eerste Europese vrouwen die ooit in Japan rondliep.

In de negentiende eeuw neemt de handel wereldwijd snel toe. Door nieuwe uitvindingen, zoals de stoomvaart, wordt reizen makkelijker. Steeds meer landen komen met elkaar in contact. Maar daar doet Japan niet aan mee. Het land in Azië moet lange tijd niets weten van buitenlandse handelaren en laat slechts een paar handelaren toe. Voor velen is het land dus een groot mysterie.

Nederlandse handelspost
Niet voor Titia Bergsma. Ze wordt in 1786 geboren in Leeuwarden en groeit op in een rijke familie. Al op haar achttiende ontmoet ze de handelaar Jan Cock Blomhoff, met wie ze jaren later trouwt. Als haar man werk aangeboden krijgt in Nederlands-Indië, verhuizen ze naar deze vroegere kolonie van Nederland. Maar daar blijft het niet bij. In 1817 wordt Jan Cock Blomhoff gevraagd of hij naar het Japanse eilandje Deshima wil reizen. Als enig Europees land heeft Nederland daar nog een kleine handelspost. Een unieke kans om Hollandse stoffen te ruilen voor Japans porselein, goud en zilver.

Ronde ogen en rood haar
Er is alleen één probleem: buitenlandse vrouwen zijn niet welkom in Japan. Maar daar trekt Titia Bergsma zich niets van aan. Ze reist samen met haar man, haar zoontje, hun dienstmeisje en twee bedienden naar het eiland. Een bijzondere reis, maar het zijn vooral de Japanners die onder de indruk zijn. Titia Bergsma is namelijk een van de eerste Europese vrouwen die ooit Japan bezocht. Rood, krullend haar hebben ze er nog nooit gezien. En ook haar ronde ogen, jurken en sierraden maken indruk. Al snel horen Japanse kunstenaars van deze bijzondere verschijning. Titia poseert graag voor ze, alleen of met haar gezin. Door deze kunstwerken kunnen ook andere Japanners de vrouw uit Leeuwarden bewonderen.

Op miljoenen schilderijen
Lang is Titia Bergsma niet in Japan geweest. Al na drie maanden moet ze, samen met haar kinderen en haar dienstmeisje, verplicht vertrekken. Haar man blijft wel op het Japanse eiland. Ze komt weer in Nederland terecht, waar ze in 1821 overlijdt. Dat nieuws bereikt haar man in Japan pas anderhalf jaar later. Oud is Titia Bergsma niet geworden, maar in Japan is ze nog altijd springlevend. Haar beeltenis is op miljoenen schilderijen, vazen en serviezen afgebeeld. En nu nog steeds kom je in Japan souvenirs tegen met daarop deze vrouw uit Leeuwarden.

De Canon van Leeuwarden is een initiatief van het Historisch Centrum Leeuwarden