De Patriotten
En de strijd naar een representatieve democratie!
Eind 18e eeuw kreeg een groep burgers kritiek op de manier waarop de Nederlandse Republiek bestuurd werd. Deze groep kritische burgers noemden zichzelf de patriotten. Zij waren de goede/echte vaderlanders. Voorman van de patriotten was Joan Derk van der Capellen tot den Pol. De patriotten zagen het corrupte bestuur als de reden voor de slechte economische situatie in de Republiek. Een kleine groep rijke kooplieden, de regenten, had namelijk de macht in de Republiek. De gewone burgers kwamen steeds meer in aanraking met de ideeën van de Verlichting over democratie en de rechten van het volk. Volgens deze ideeën brengt niet het geloof, maar wetenschappelijke redeneren en je verstand je op de waarheid. Volgens de patriotten stonden veel burgers met goede ideeën langs de zijlijn, zij moesten meer inspraak krijgen. De patriotten vonden het een beter idee dat Nederland één bestuur zou hebben in plaats van allerlei gewesten met een eigen bestuur. Van der Capellen beschreef zijn ideeën in het pamflet ‘Aan het volk van Nederland’. Hij sprak hierin tot de gehele Republiek. Want hun vrijheid werd bedreigd door stadhouder Willem V. De stadhouder en de regenten zetten zich helemaal niet in voor het algemeen belang. Burgers moesten meer politieke macht hebben. Het ideaal van de patriotten werd dan ook een representatieve democratie: er kwam een gekozen vertegenwoordiging die namens alle burgers beslissingen nam en er kwam volkssoevereiniteit. Zo bloeiden er allerlei organisaties op waarin burgers discussieerden over nieuwe ideeën en zelf met initiatieven kwamen. Een voorbeeld hiervan is de Maatschappij tot Nut van ’t Algemeen. De patriotse burgers organiseerden ook ‘vrijkorpsen’, een vereniging met gewapende burgers. Van der Capellen riep de burgers namelijk op om zich te bewapenen en zo hun vrijheid en hun rechten te beschermen tegen de militaire macht van Willem V, wat leidde tot een democratische revolutie, de Patriottische/ Bataafse Revolutie. De vrouw van Willem V vroeg haar broer, de koning van Pruisen, om hulp. Hij stuurde zijn leger. Uiteindelijk vluchtten veel patriotten naar Frankrijk.
De patriotten vechten voor hun vrijheid en hun rechten. Ze komen op voor kiesrecht, vrijheid van meningsuiting en vrije pers. Daarom passen de patriotten bij de geschiedenis van de rechtsstaat en parlementaire democratie. Ze komen op voor de burgers, dat zij meer rechten krijgen en ook inspraak krijgen in het bestuur. Bovendien gebruiken zij hun verstand, wat te maken heeft met de Verlichting. Vrijheid van meningsuiting en vrije pers zijn grondrechten en een belangrijk kenmerk van een rechtsstaat.
