Romeinse Limes

Op de grens van de Romeinse wereld

Vondsten zoals deze medaille laten zien dat Utrecht ooit deel uitmaakte van het Romeinse Rijk. De rivier de Rijn loopt dwars door de provincie Utrecht en vormde een belangrijk onderdeel van de limes. Dit was de grens van het Romeinse Rijk, die aan de zuidzijde van de Rijn liep. Hij bestond uit een serie forten (castella), verbonden door een weg. Op regelmatige afstand stonden wachttorens langs de weg, van waaruit de boel in de gaten gehouden kon worden.

De weg was een staaltje van technisch vernuft. Een bekisting met zand zorgde voor een stevige ondergrond, een laag kiezels voor een hard oppervlak. De weg was licht gebogen aangelegd, zodat er geen regenwater op bleef liggen. Kleine bruggetjes zorgden er voor dat de soldaten geen natte voeten haalden bij het oversteken van beken. De weg werd zeer regelmatig onderhouden. Bij archeologisch onderzoek geeft vooral de vondst van grind aan waar de weg precies heeft gelopen. Het exacte tracé is nog niet overal in de provincie Utrecht gereconstrueerd. Ten eerste heeft de rivier in de tijd zijn loop een aantal malen verlegd en daarmee de resten van de weg weggespoeld. Voor het oostelijk deel van de limesweg geldt waarschijnlijk, dat hij deels onder de huidige Trekweg ligt. Daar kon nog geen archeologisch onderzoek worden uitgevoerd.

De forten in zuidoost Utrecht waren Levefanum (Wijk bij Duurstede), Fectio (Vechten) en Traiectum (Utrecht). Rondom de forten, meestal langs de toegangswegen, ontstonden nederzettingen, vici genaamd. Daar woonden ambachtslieden en handelaren die de soldaten bevoorraadden, de vrouwen en kinderen van de soldaten en lokale bewoners. Wat verder weg lagen grote boerenbedrijven, villae, waar het voedsel werd verbouwd en het vee gefokt voor de Romeinen. In het centrum van Houten is zo'n villa opgegraven. Ook bij Leersum werd een kleine nederzetting uit deze tijd opgegraven. Bewaard gebleven grafvelden laten iets zien over de leefcultuur van de Romeinen en van de 'oorspronkelijke' bewoners van dit gebied. Er zijn grafgiften, zerken, religieuze beeldjes en gebruiksvoorwerpen gevonden, zoals een medaille met een beeltenis van Medusa.