Gemeente Zwartewaterland

De gemeentelijke herindeling

Tijd van televisie en computers

Het contrast tussen het oude 16de-eeuwse stadhuis aan de Markt in Hasselt en het moderne gemeentehuis aan de Telvorenstraat kan niet groter zijn. Niet alleen het uiterlijk van de twee gebouwen contrasteert, maar ook de wijze van bestuur. Meer dan 750 jaar hadden de bestuurders en de bevolking van Genemuiden, Hasselt en Zwartsluis aan zichzelf genoeg. Sinds 1 januari 2001 zijn de drie kernen gefuseerd en gaan ze verder onder de vlag van de nieuwe gemeente Zwartewaterland.
In de jaren negentig van de 20ste eeuw was het beleid van de rijksoverheid erop gericht gemeenten meer bevoegdheden te geven. Daar waren weinigen op tegen. Dat lag anders voor de gedachte dat kleinere gemeenten die zwaardere taak niet aan zouden kunnen. Alleen door kleine gemeenten samen te voegen, konden ze professioneel en zakelijk bestuurd worden, was de gedachte achter het regeringsbeleid. De mogelijkheid dat er een eind zou komen aan een eeuwenlange periode van grote zelfstandigheid raakte ook in Genemuiden, Hasselt en Zwartsluis een open zenuw. Niet alleen burgers, maar ook bestuurders verzetten zich met hand en tand tegen de voorgenomen fusie. In Genemuiden was de weerstand het grootst. Daar probeerde de stichting "Genemuiden Zelfstandig" tot het laatst het tij te keren.

Niet groot genoeg

Toen eind jaren negentig het kabinet van Wim Kok (Paars 2) 25.000 inwoners per gemeente als minimum nastreefde, was het lot van de drie kleine gemeenten bezegeld. Op 29 juni 2000 werd de wet op de gemeentelijke herindeling van West-Overijssel van kracht. De ongeveer 22.000 inwoners van de kernen Genemuiden, Hasselt, Zwartsluis, Kamperzeedijk en Mastenbroek werden vanaf 1 januari 2001 voortaan bestuurd door de gemeente Zwartewaterland. De laatste burgemeesters van Genemuiden, Hasselt en Zwartsluis, respectievelijk Jan Rietkerk, Frans Koffrie en Herman Smit, maakten plaats voor Tin Plomp (CDA), de voormalige burgemeester van Valkenisse en Staphorst. In 2011 werd Eddy Bilder als burgemeester aangesteld.
Toen de fusie een feit was, moest een naam voor de nieuwe gemeente worden gekozen. Vele namen passeerden de revue, waaronder Zwartewaterstad en Zwartewatersteden. Uiteindelijk werd gekozen voor Zwartewaterland. Een voor de hand liggende keuze, want naast de eigenheid van de drie kernen, is het Zwarte Water de verbindende factor.

De brommerrellen van Genemuiden

De meeste mensen in Genemuiden waren tegen de herindeling. Ze waren gewend hun eigen boontjes te doppen en de lijnen tussen burgers en het gemeentebestuur waren kort en constructief. Toen de herindeling doorging, bestond er bij velen onvrede over de gang van zaken. De nieuwe burgemeester maakte sneller dan hem lief was, kennis met de volksaard van Genemuiden. Aanleiding waren de traditionele brommerraces tijdens de Koninginnenacht van 2001. Gesteund door een raadsbesluit, maar zonder overleg met de betrokkenen, wilde burgemeester Plomp strenge maatregelen nemen tegen de jongeren die traditiegetrouw met opgevoerde brommers zonder uitlaat de straten van Genemuiden onveilig maakten. Om middernacht braken rellen uit, er werden brandjes gesticht en het gemeentehuis werd bekogeld met stenen en zelfs molotovcocktails. De ME pakte die nacht 23 mensen op. De relatie tussen de burgemeester en de inwoners van Genemuiden kwam nooit meer helemaal goed. Mede hierdoor trad Plomp eind 2004 af.

De eerste 10 jaar

Ruim 10 jaar later zijn de meningen over de gemeentelijke herindeling nog steeds verdeeld. Onder de bevolking was in het begin de neiging om alles wat verkeerd ging te wijten aan het verlies van de vroegere zelfstandigheid. Het tij zat ook niet mee, want de nieuwe gemeente moest worden opgebouwd in een tijd van bezuinigingen. Wat de inwoners van Genemuiden en Zwartsluis direct al stak, was dat ze hun vertrouwde gemeentehuis kwijt waren. Wie een paspoort nodig heeft, moet tegenwoordig naar het gemeentehuis in Hasselt. Bovendien wilde de gemeente de opbrengsten van twee eeuwenoude Genemuider fondsen aanwenden voor heel Zwartewaterland. Ook waren er genoeg Hasseltenaren die niet gelukkig waren met de herindeling. Ze vonden dat de gemeente onevenredig veel geld besteedde aan de vernieuwing van het centrum van Zwartsluis. Anderen kijken nuchterder naar de samenvoeging. Op de naambordjes aan de grenzen van de kernen staat als vanouds Genemuiden, Hasselt en Zwartsluis. En hun eigen karakter zullen die kernen waarschijnlijk nog lang bewaren: Genemuiden met zijn sterke industrie, Hasselt met zijn beschermd stadsgezicht vol historische panden en Zwartsluis met belangrijke voorzieningen voor de scheepvaart en vaarrecreatie. Zwartewaterland is een gemeente die zijn kracht ontleent aan de eigenheid van drie kernen met een rijk verleden.