Heren van Brederode

Machtsstrijd tussen adelijke families (1150 - 1450)

Het ene wapenschild was nog mooier dan het andere. Neem dat van de heren van Brederode. De rode leeuw op de gouden achtergrond is gelijk aan het schild van de Hollandse graven. De Van Brederodes gingen er prat op van het Hollandse gravenhuis af te stammen. Macht en aanzien, daar draaide het om in die eeuwen van riddertoernooien, jachtpartijen en kastelen die je her en der in de Alblasserwaard en Vijfheerenlanden tegenkwam. De heren van Arkel bouwden in 1267 in Gorinchem de keizerlijke burcht, de heren Van der Lede hadden een kasteel in Leerdam en de heren van Vianen zetelden in kasteel Batestein.

En natuurlijk bezaten die heren grond. Sommige gronden waren eigengoed (allodium), maar veel grond hield men in leen van de bisschop van Utrecht of de graaf van Holland. De bisschop gaf de driehoek Leerbroek, Asperen en Heukelum met Leerdam en het riviertje de Lede als centrum in leen aan ene Herbaren I, die zich daarna heer van Ter Lede noemde. Een jongere zoon ging zich noemen naar zijn bezittingen rond Arkel. In 1305 ging het bezit van de heren Van der Lede over op Jan III van Arkel.

Slot en grendel

Van 1401 tot 1412 werd de Arkelse oorlog gevoerd tussen de graaf van Holland en de heer van Arkel die daarin werd bijgestaan door de hertog van Gelre. In 1412 kwam het tot een vrede tussen Holland en Gelre, waarbij Gorinchem en het Land van Arkel Hollands werd. Hiervoor moest Willem VI van Holland wel diep in de buidel tasten. Daarmee was het verhaal nog niet afgelopen, want in 1415 werd Jan V van Arkel ontvoerd uit Brabant en belandde zo in een Hollandse gevangenis. Elf jaar ging hij achter slot en grendel.

Vianen

De aanzienlijke adellijke familie Van Bredero had al in de dertiende eeuw stukken grond rond Papendrecht in leen. Walraven van Brederode huwde in 1412 met de rijke Johanna van Vianen en verkreeg zo nog meer bezittingen in de Alblasserwaard. In een novembernacht in 1417 veroverde Willem van Arkel Gorinchem op de jonge gravin Jacoba van Beieren. Walraven van Brederode was stadhouder van Holland en voerde het leger van Jacoba aan dat de stad moest heroveren. Zijn soldaten forceerden de poorten en in de nauwe binnenstraatjes werd heftig gevochten. Voor de hoofdrolspelers was de afloop dramatisch. Getroffen door een pijl overleed Walraven aan zijn verwondingen. Willem van Arkel kwam in de Revetsteeg door de slag van een zwaard om het leven.

Te zien:

De steen in de Revetsteeg die daar in 1549 als herinnering aan de dood van Willem van Arkel werd aangebracht.

Literatuur:

Bijl, Aart, De Arkelse oorlog (1401 - 1412). Een vete tussen Jan van Arkel en Willem van Beieren, graaf van Holland. Gorinchem, 1986.

Waale, M.J., De geschiedenis van Gorinchem tot ca 1250: het voor-Arkelse tijdperk, in: Oud-Gorcum Varia (1995).

Waale, M.J., De Arkelse oorlog (1401-1412). Hilversum, 1990.