Geheimen in het veen

Tijd van jagers en boeren

Wat is een veenlijk?
Veen is een bodemsoort die veel voorkomt in Drenthe en bestaat uit een jarenlange opeenstapeling van dode planten. Doordat de planten gaan rotten en vergaan wordt de bodem zuur. De lichamen van mensen die doodgingen in het veen bleven daardoor geconserveerd. Hun huid werd leerachtig. De botten vergingen maar de vorm van het lichaam, de tanden, het haar en de kleding bleven grotendeels bewaard.
Vanaf 1600 werd het veen in Drenthe afgegraven om te laten drogen tot turf. De turf werd gebruikt als brandstof. Bij het afgraven werd er soms een veenlijk gevonden. De veenwerkers schrokken zich dan een ongeluk! Veel veenlijken hebben sporen van geweld, waaronder steekwonden, een verbrijzelde schedel of een touw om hun nek. We weten niet of die veenlijken vermoord zijn, gestraft zijn voor hun misdaden of geofferd zijn aan de goden. We nemen aan dat de meeste veenlijken geen natuurlijke dood zijn gestorven.
Er zijn in Drenthe veenlijken uit verschillende tijdsperiodes gevonden. Het oudste veenlijk van Nederland is in Emmer-Erfscheidenveen (vlakbij Emmen) gevonden. We denken dat hij in de Bronstijd leefde, ongeveer 1400 jaar voor Christus. Bij zijn lichaam lag een mutsje van schaapshuid, een schoen van hertenleer en stukken van een wollen onderkleed. Het veenlijk ligt tentoongesteld in het Drents Museum.

Het meisje van Yde
In 1897 werd er een dood meisje gevonden in het veen bij Yde. De mensen die haar vonden schrokken zich rot. Ze verborgen haar lichaam daarom onder een stapel heideplaggen. Daar werd het gevonden door Aalfs. Het lichaam wordt door de mannen Aalfs en Joosting naar de woning van de burgemeester gebracht. Joosting nam het haar mee naar het Drents Museum. Later werd een kistje met meer menselijke resten naar het museumin Assen gestuurd. In het museum werd ontdekt dat het meisje al een paar eeuwen oud moest zijn.

Na heel veel onderzoek werd duidelijk dat het meisje van Yde ongeveer 16 jaar was toen ze in het moeras terecht kwam. De rechterhelft van haar haar was kort geschoren. Ze was 1.40 m groot en om haar hals het ze een wollen sjaaltje. Het meisje had een steekwond in haar nek. Er wordt nu gedacht dat ze ongeveer 2000 geleden vermoord is. Ze zou zijn gewurgd met het koord om haar nek.

Nadat ze werd gevonden is het meisje van Yde naar het Drents Museum gebracht. Daar heeft Joosting haar laten indrogen. Ze kwam drijfnat uit het veen! Maar mensen in het museum konden niet zien hoe ze eruit zag toen ze nog leefde. Daarom heeft het Drents Museum het hoofd van het meisje nagemaakt, ze maakten een reconstructie. Vanaf toen kon je het veenlijk en de reconstructie van het hoofd bekijken. Vanaf het moment dat ze tentoongesteld werd, wilde niet iedereen het meisje zien. Sommige mensen vonden het eng om in een museum naar een dood persoon te kijken. Maar andere mensen komen juist speciaal voor de veenlijken naar het Drents Museum.

Het paar van Weerdinge
Twee andere veenlijken werden gevonden in het Weerdingerveen (vlak bij Emmen) in 1904. Een turfgraver was aan het werk in het veen en vond de twee lijken. Omdat het lijkt alsof de twee elkaar omhelzen dacht men lange tijd dat het een man en een vrouw waren. Nu weten we dat het om twee mannen gaat. De mannen leefden in dezelfde tijd als het meisje van Yde. Eén van de mannen heeft een gat in zijn borst en zijn darmen puilen uit. De andere man heeft geen zichtbare wonden. Het lijkt erop dat ook deze mannen door geweld zijn omgekomen. Wat denk jij dat er gebeurd is? Je kunt het paar van Weerdinge zien in het Drents Museum.