Blaeu i jego Atlas Maior

Świat na mapie

Atlasy i mapy wydrukowane w XVII wieku w amsterdamskim przedsiębiorstwie rodziny Blaeu są znane na całym świecie. Republika przeżywała wtedy złoty wiek, a Amsterdam był wciąż rosnącym centrum międzynarodowego handlu, pozamorskiej ekspansji i bogactwa. Dzięki międzynarodowym kontaktom, środkom finansowym i rynkowi zbytu w takim mieście istniały wszelkie warunki, by wydawać mapy i atlasy. Atlas był pożądanym towarem, nie tylko wśród dużej liczby przebywających tam marynarzy i kupców, którzy potrzebowali godnych zaufania pomocy nawigacyjnych. Również wielu bogatych mieszczan interesował świat znajdujący się za horyzontem. Byli oni gotowi wiele zapłacić za luksusowo wydane atlasy czy piękne globusy ziemi i nieba.

Rynek ten nie był całkowitą nowością. W ostatnich dekadach XVI wieku w Enkhuizen i Edamie tak zwani "pisarze map" zajmowali się wyszukiwaniem odpowiednich map dla żeglarzy i zainteresowanych mieszczan w zagranicznych źródłach. Do tego grona należał również Wilhelm Janszoon Blaeu, odznaczający się wiedzą i żyłką do interesu. Po okresie pobierania nauk u sławnego duńskiego astronoma Tychona Brahego założył on w Amsterdamie własną drukarnię i wydawnictwo. Już pierwsze wydane pozycje (datowane na 1605 rok) zwracały uwagę wysoką jakością i innowacyjnością. Blaeu sam nie wykonywał pomiarów. Mapy tworzył na podstawie tych już istniejących, uzupełniając je wiedzą, którą zdobył, czytając dzienniki pokładowe, zapisy podróży i rozmawiając z żeglarzami. Dzięki swoim mapom i atlasom Blaeu zyskał międzynarodową reputację.

Po śmierci ojca w 1638 roku firmę przejął jego syn Joan. Udało mu się rozwinąć rodzinny interes, wydając wiele nowych map i atlasów, w tym osławiony Atlas Maior, który od 1662 roku pojawiał się w różnych wydaniach i językach. Ten kilkuczęściowy atlas miał na celu przedstawić za pomocą sześciuset map i tysięcy stron opisów ówczesny świat na mapie. Atlas pokazywał również, jak wiedza o świecie zmieniała się dzięki odkrywczym podróżom i kontaktom handlowym. Drukowany w formacie folio i na życzenie oprawiany w kosztowną skórę stał się pożądanym symbolem statusu. Mapy, choć pięknie wydane, nie cechowały się oryginalnością. Często pochodziły z wcześniejszych wydań, a część z nich była przestarzała i zazwyczaj niedokładna. Nie umniejsza to jednak wartości atlasu. Blaeu poprzez swój Atlas Maior umieścił ówczesny świat w zasięgu ręki, w najpiękniejszy możliwy sposób.