De Hessenweg

Vervoer over land

Tijd van regenten en vorsten

In Dalfsen en omgeving waren er in de 17de en 18de eeuw uitsluitend zandwegen. Slechts enkele, zoals de Hessenweg en de Twentseweg, hadden een doorgaande functie. Het waren zelfs de eerste internationale wegen. De Twentseweg liep door de marke Lenthe. Het is de oudste van de twee wegen. Deze weg liep van Kampen over Zwolle naar Osnabrück in Duitsland en vandaar verder naar het oosten. Behalve voor handelsverkeer werd de weg ook gebruikt door de postkoets naar Twente. In 1640 komen de Hessenweg en de Twentseweg voor het eerst op een landkaart voor. Tot de 20ste eeuw waren de wegen over het algemeen niet meer dan karrensporen. Ze werden bereden door karren (twee wielen) of wagens (vier wielen) met allemaal dezelfde spoorbreedte. De asbreedte (wielspoor) van karren en wagens op de "gewone" wegen werd in 1588 in Holland gesteld op 128 cm. Andere provincies namen die maten over. Van deze bepaling werden de Hessenkarren en -wagens uitgezonderd. Dit waren bijzondere wagens, want de asbreedte was veel breder dan van de Nederlandse wagens.

Hessenwegen

Hessenwegen waren oude handelsroutes die vanuit Zuid-Duitsland naar Hamburg in Noord-Duitsland liepen. Er waren verschillende aftakkingen naar het westen, waarvan de meeste naar Utrecht leiden. De naam Hessenweg is ontleend aan het graafschap Hessen in Duitsland (tegenwoordig ligt dat in de deelstaat Noordrijn-Westfalen), waar de voerlieden, die handel dreven in Nederland, vandaan kwamen. Ze kwamen voor het eerst in het begin van de 17de eeuw naar Nederland. Daarbij maakten ze gebruik van grote zware wagens, volgeladen met handelswaar, meestal getrokken door vier of meer paarden en voorzien van een huif. De Hessenwegen ontstonden omdat Duitse handelaren geen gebruik meer mochten maken van de bestaande doorgaande wegen. Dat werd verboden omdat hun wagens de bestaande zandwegen kapot maakten. Door de afwijkende spoorbreedte en het grote gewicht ontstonden bredere en diepere sporen, waardoor de wegen onberijdbaar werden voor de Nederlandse wagens, die smaller en vaak ook lichter waren.

In konvooi

De voerlieden uit Hessen met hun zware huifkarren baanden hun eigen wegen. Wegen die nu Hessenwegen genoemd worden, dwars door heidevelden en bossen. Ze vermeden zoveel mogelijk de buurschappen, de bestaande wegen en de landbouwgronden. Als de weg onbruikbaar werd door grote regenplassen of zandverstuivingen, maakten ze er simpelweg een nieuw spoor bij. De weg werd daardoor na verloop van jaren wel tientallen meters breed. Dit tot ongenoegen van de eigenaren van de woeste gronden. De route buiten de dorpen om maakte de voerlieden kwetsbaar voor roversbenden. Om zich daartegen te beschermen reden ze in konvooien. Door geen gebruik te maken van de bestaande wegen vermeden ze ook de plekken waar ze tol moesten betalen. Dat was een prettige bijkomstigheid.

Herbergen

De Hessenweg bij Dalfsen liep van Hardenberg naar Zwolle en dan verder over de Veluwe naar Utrecht. Deze weg liep ten noorden van Oudleusen en het dorp Dalfsen, op de grens van de esgronden en de woeste gronden. Op verschillende plaatsen langs de Hessenweg vestigden zich boeren die naast hun boerenbedrijf een herberg begonnen. De voerlieden trokken in feite van herberg naar herberg. Op die plaatsen konden de wagens gerepareerd en de paarden verzorgd worden. Bovendien konden de voerlieden er hun honger stillen en dorst lessen. Langs de Hessenweg bij Ankum lag herberg Het Roode Hert en bij Oudleusen herberg De Landskroon (ook wel kortweg De Kroon of Croene genoemd). In 1660 werd de herberg bij Oudleusen voor het eerst vermeld. De erfgenamen van Oudleusen (de eigenaren van de woeste gronden) hielden hier regelmatig vergaderingen. Op het wapen van de herberg stonden drie flessen geschilderd, gedekt met een kroon. Vele generaties van de familie Baarslag (van de Kroene) hebben in deze herberg gewoond. De herberg werd in de 19de eeuw afgebroken en nieuw gebouwd als boerderij. Deze boerderij werd weer afgebroken toen in de 20ste eeuw de weg ter hoogte van Oudleusen zuidwaarts werd verlegd. Alleen de huidige weg "Om de Landskroon" herinnert nog aan de oude herberg. Bij de verharding van de Hessenweg in het begin van de 20ste eeuw werd het tracé gedeeltelijk verlegd. Ten oosten van Oudleusen werd de weg zuidwaarts verbonden met de Varsenerdijk. De Oude Hessenweg volgt nog het oude tracé.