De Nachtegaal

Een dagje uit naar de speeltuin in Velp

Decennia lang hebben de speeltuinen Den Tol en De Nachtegaal gezorgd voor een bijzonder dagje uit. Van heinde en verre komen gezinnen naar Velp toe. In de jaren vijftig is de speeltuin de Nachtegaal in Velp een belangrijke attractie voor mensen uit de wijde omtrek.

In 1921 gaan Gerardus Peulings en Johanna Kersten in Velp in de boerderij wonen die tegenwoordig American Buffet Corner heet, maar in Velp beter bekend staat onder de naam De Nachtegaal. Omdat op de Rijksstraatweg van Den Bosch naar Nijmegen tol geheven is, heet die boerderij Den Tol. Enkele jaren daarna wordt de boerderij verbouwd tot café en hotel. In de tuin van het café komt al snel een speeltuin. Verwarring met de buren, die ook de naam Den Tol gebruiken, en een fluitende nachtegaal in de tuin, resulteren in een nieuwe naam: Hotel De Nachtegaal. Naast de Nachtegaal is er ook een speeltuin Den Tol, die ondanks de voortdurende concurrentie altijd kleiner is gebleven dan de Nachtegaal.

De eerste speeltuinen worden in Amsterdam aan het einde van de negentiende eeuw aangelegd als middel tegen de jeugdige baldadigheid. Men wil de jeugd van de straat krijgen en meer beweging geven. Met de opkomst van de speeltuinvereniging in Amsterdam wordt een trend gezet voor heel Nederland. In 1931 is de Nederlandse Unie van Speeltuin-Organisaties opgericht. Deze NUSO stelt, als voorvechter van het spelende kind, regels op voor de speeltuinen. Psychologen worden aangetrokken voor de pedagogische verantwoording. In deze context ontstaat ook de speeltuin in Velp. De speeltuinen uit de jaren dertig van de twintigste eeuw zijn nog erg simpel ingericht, met schommels, wippen en zweefmolens. Klimrekken en zandbakken zijn ook al gauw in veel speeltuinen te vinden. Vermoedelijk ook in Velp. In ieder geval weten we dat er wippen, een draaimolen, schommelpaardjes, klimtouwen, een familieschommel, een kettingbrug en een zandbak zijn geweest.

Dochter Josefien Peulings neemt in 1944 met haar echtgenoot Karel Euwens de speeltuin in Velp over. Zij maken van het café met speeltuin het Bondshotel De Nachtegaal. De speeltuin wordt uitgebreid met een roeivijver met boten, waterfietsen, lachspiegels, glijbaan en kabelbaan. Zij zorgen er voor dat de Velpse speeltuin een begrip wordt. In de jaren vijftig komen mensen uit de verre omtrek naar De Nachtegaal. Tot 1980 blijft de familie eigenaar van de speeltuin. In 1994 is de Velpse speeltuin als voorbeeld van een jaren dertig-speeltuin overgeplaatst naar het Nederlands Openluchtmuseum in Arnhem. Inmiddels staat daar helaas een andere.

Koninklijk bezoek

Op 17 juni 1936 bezoeken Koningin Wilhelmina en Prinses Juliana de Nachtegaal in Velp. Ze zijn op bezoek geweest in Den Bosch en op weg naar Nijmegen om daar de Waalbrug te openen. In Velp stoppen ze om de speeltuin te bezoeken. Prinses Juliana heeft veel waardering voor de moderne speeltuin. Het krantenartikel waarin verslag gedaan wordt van het koninklijk bezoek zal nog vele jaren in Bondshotel De Nachtegaal aan de muur hangen.