Bütün kuşlar ‘Hebban olla vogala’

Hollandaca Yazılı İlk Metin

Hebban olla vogala nestas hagunnan,
hinase hic anda thu,
wat unbidan we nu?

Yukarıdakini tanımakta oldukça zorluk çeksek de bu Hollandaca yazılmış bir metindir. Şu ana kadar elimizdeki en eski, yaklaşık bin yıllık, bir metin. Metinde sözcüğü sözcüğüne şu düşünce dile getiriliyor: "bütün kuş yuvaları başladı, sen ve ben hariç. Biz şimdi ne bekliyoruz." Veya daha düzgün bir ifadeyle: "Bütün kuşlar yuva yapmaya başladı, sen ve ben hariç. Biz daha neyi bekliyoruz?" Bunlar muhtemelen bir aşk şarkısından alınmış iki dize. En eski Hollandaca aşk şarkısı diyebiliriz.

Bu dizeler, yaklaşık M.S. 1100 tarihinde İngiltere'de bir manastırda kalan Flaman bir keşiş tarafından bir tüy kalemin nasıl yazdığını test etmek için yazılmış. Günlük hayatı, büyük çapta Latince ve Eski İngilizce metinleri kopyalamakla geçiyordu. Ara sıra yazı yazdığı kaz tüyü kalemini netleştirmesi gerekiyordu. İşine devam etmeden önce, kopyaladığı kitabın son sayfası üzerinde, yeni doldurduğu kaleminin iyi yazıp yazmadığını deniyordu. Bu anlarda aklına gelen ilk şeyi yazıyordu. Bu keşişin ilk aklına gelen, Flandra'da geçirdiği gençlik günlerinden hatırladığı bir aşk şiiriydi: Hebban olla vogala…

Yalnızca yüzlerce yıl sonrasının bilgeliğiyle yeni bir olgunun başlangıcı olarak görülebilecek bir olay olmaktan fazla bir şey değildi bu eylem: Yazıya geçirilmiş bir edebiyatın aracı olarak Hollanda dilinin kullanılması. Hollanda dilini yazıya geçiren kalemin ilk meyvelerinin bir manastır ortamında ortaya çıkması ve kutsal bir manastır kitabında saklanması hiç de bir tesadüf değil elbette. Yazı yazma işi uzunca bir süre keşişlerin işiydi ve yazı bilhassa kilisenin kutsal Latince metinleri için kullanıldı.