Gezicht op het Kerkplein

Dalfsen in de beeldende kunst

Tijd van regenten en vorsten

Wie zich het Dalfsen van vóór 1900 wil voorstellen, is afhankelijk van wat aan paneel, linnen of papier is toevertrouwd. De oudst bekende afbeelding van het dorp is een tekening van een onbekende kunstenaar. Het betreft een gezicht op het Kerkplein na een brand in 1670, vóór de kerk staan wat geblakerde resten van huizen op het Kerkplein. Uit dezelfde periode dateert een aquarel van kasteel Rechteren van vóór 1685, want er staan alleen de ontmantelde vestingtoren en het middeleeuwse woondeel op. Na 1685 zijn het U-vormige deel en de bouwhuizen eraan toegevoegd. Voor Rechteren is dit de oudst bekende afbeelding. Hij is gemaakt door Gerrit Grasdorp (1656-1716) uit Zwolle. In de jaren 1729-1733 hebben Andries Schoemaker (1660-1735) met zijn vriend Cornelis Pronk (1691-1759) en diens leerling Abraham de Haen (1707-1748) een rondreis gemaakt door Oost-Nederland en zo ons een twintigtal tekeningen nagelaten van onder meer Rechteren, Ruitenborgh, Leemcule, Gerner, Vechterweert en de N. H. Kerk.

Na 1800

Ongeveer honderd jaar later is het mr. Louis Rhijnvis Feith (1783-1845) die een tiental sepia tekeningen, gouaches, aquarellen en een olieverfschilderij van Den Aalshorst, Den Berg en het dorp heeft gemaakt. De op de Bellingeweer wonende arts Gerrit Pieter Verschuur (1830-1891) heeft in 1860 vanuit zijn woning twee gezichten op Dalfsen geschilderd gezien in westelijk richting. Ook zijn van hem twee tekeningen bekend van het huis Den Berg. In diverse steden in Nederland heeft hij geëxposeerd. Jan Gerard Smits (1823-1910) een kunstschilder uit Den Haag en tekenleraar van koningin Sophie, heeft ook les gegeven aan de jonge graaf Adolf Zeger van Rechteren Limpurg. Tijdens zijn bezoeken aan Dalfsen heeft hij ons een olieverfschilderij uit 1872 nagelaten van een gezicht op Dalfsen met daarop een zomp, evenals een schilderij van Rechteren en een aquarel van de korenmolen van Rechteren. Het is zover bekend de enige afbeelding van die molen. In de Prinsenstraat woonde in die tijd de verver-glazenmaker Hendrik Jan Pruim, wiens zoon Derk Jan (1806-1866) naast het werk bij zijn vader ook tekende en schilderde. Zo heeft hij in romantische stijl een schilderij van kasteel Rechteren gemaakt. Hij werd zo goed in de tekenkunst, dat hij tekenmeester werd in Zwolle en in de Diezerstraat ging wonen.

Gezicht op Dalfsen

Ook Deventer kende een tekenmeester, Arnoldus Antonius Christianus van 't Zand (1815-1889). Hij schilderde landschappen in deze regio en exposeerde in diverse steden van Nederland. In romantische stijl heeft hij omstreeks. 1850 het dorp Dalfsen aan de Vecht vanuit het zuidwesten geschilderd. Al kwam na 1900 de fotografie in beeld, toch bleven diverse kunstenaars hun talent op het doek en papier laten zien. Op het huis De Horte woonde in die tijd Albert Floris Vigelius (1862>1931). Van hem is een tekening bekend van de oostkant van het dorp. Heel subtiel zijn de pittoreske huisjes daarop weergegeven. Vanuit hetzelfde standpunt heeft Evert Bomhof (1886‒1949) uit Zwolle, meer in de Haagse stijl, Dalfsen vastgelegd, evenals Willem G. Hofker (1902‒1981) uit Amsterdam. Hij maakte in 1937 een aquarel van Dalfsen met daarop onder meer de kastanjeboom aan de dijk. In 1952 heeft hij kasteel Rechteren geaquarelleerd en toen hij in 1958 op Den Aalshorst logeerde, heeft hij vanaf een plankier in de gracht Den Aalshorst getekend. In 1981 heeft de Rabobank ter gelegenheid van het 75-jarig jubileum vier tekeningen door Hofker laten maken van Rechteren, Den Berg, Den Aalshorst en de Grutte molen.

Dijsselhof

In Dalfsen woonde Gerrit Willem Dijsselhof (1866-1924) met zijn ouders op een boerderij in Dalmsholte. Als schooljongen maakte hij enkele tekeningen van hun boerderij. De hoofdonderwijzer onderkende zijn talent en zodoende heeft hij een kunstopleiding in Den Haag kunnen volgen. Door zijn ontwerpen van Jugendstil-meubelen en kamerinterieurs heeft hij internationale bekendheid gekregen. In het Gemeentemuseum in Den Haag is de Dijsselhofkamer ingericht. Maar bovenal heeft hij naam gemaakt met zijn schilderijen van vissen en aquariumstukken. Bij oudere Dalfsenaren roept de naam W. A. van Kampen (1882-1952) herinneringen op aan een twintigtal potloodtekeningen van Dalfsen die hij in de jaren vóór 1940 maakte en die nu nog op diverse plaatsen in Dalfsen aanwezig zijn.