Laatste doorbraak van de Spaarndammerdijk

Eeuwenlang beschermde de Spaarndammerdijk Rijnland tegen stormvloeden die via de Zuiderzee en het IJ het land bedreigden. Begin 16de eeuw was de dijk een paar keer doorgebroken, maar nadat de dijk door Rijnland in eigen beheer was genomen, was dit niet meer voorgekomen. Zowel in Spaarndam als in Halfweg beschikte Rijnland over een gemeenlandshuis. Daar woonde een opzichter en bevond zich een opslagplaats voor dijkmaterialen. Als de nood aan de man was, was Rijnland met mensen en materialen onmiddellijk ter plaatse.

In de nacht van 4 op 5 november 1675 woedde er een hevige noordwesterstorm. In Noord-Holland braken meerdere dijken door. Ondanks alle voorzorgsmaatregelen en toezicht ging het ook mis met de Spaarndammerdijk. Even ten oosten van Halfweg ontstond een gat van ongeveer 140 meter breed en 10 meter diep. Als gevolg van deze doorbraak en van doorbraken van de Slaperdijk ten westen van Spaarndam en van de zeedijk bij Muiderberg stond het land van de duinen tot Naarden onder water. In Amsterdam liepen kelders en pakhuizen onder en stroomde het water over de Dam en de Nieuwendijk. Ook verder naar het zuiden werd het land overstroomd, tot aan de Oude Rijn toe.

Met man en macht probeerde men de Spaarndammerdijk te dichten. Terwijl de herstelwerkzaamheden in volle gang waren, brak de dijk door een storm in de nacht van 18 op 19 december opnieuw door. Men kon opnieuw beginnen. Om over voldoende arbeidskrachten te beschikken werden de Rijnlandse ambachten gesommeerd om mannen aan te wijzen die tegen betaling aan de dijk moesten werken. Het duurde nog tot maart 1676 voor de dijk hersteld was en met het droogmalen van het land begonnen kon worden. Het herstel van de Spaarndammerdijk kostte Rijnland meer dan een half miljoen gulden, meer dan vijfmaal de totale uitgaven van het hoogheemraadschap in een normaal jaar.

De Spaarndammerdijk brak na 1675 nooit meer door. Door de afsluiting en gedeeltelijke inpoldering van het IJ in 1872 verdween het gevaar voor een doorbraak van de dijk. Wat nu nog herinnert aan de doorbraak van 1675 is een langs een recreatieve fietsroute gelegen plas in het noordoosten van Halfweg, de Grote Braak.

»Bijschrift bij de afbeelding:
Deze gravure van Romeyn de Hooghe geeft een dramatisch beeld van de doorbraak van de Spaarndammerdijk in 1675. Uit het Duitse opschrift blijkt dat ook in het buitenland bekendheid werd gegeven aan deze ramp.