Familie Gelderman

De textielindustrie

Tijd van burgers en stoommachines

Weven

Al eeuwenlang probeerden de boeren in Twente extra geld te verdienen door 's avonds linnen te weven. Linnen werd gebruikt om kleding van te maken. Daardoor waren de boeren in Twente ervaren wevers. Dat kwam de handelaar Willem de Clerq goed uit. Hij wilde in Overijssel, met hulp van de Engelsman Thomas Ainsworth, grote katoenweverijen opzetten. Linnen begon in de 19de eeuw een ouderwetse stof te worden. Katoenen stof was de nieuwe mode.

De weefschool

Een lap stof weven kostte de boeren veel tijd. Thomas Ainsworth kende nieuwe manieren, waardoor het weven veel sneller ging. In speciaal opgerichte scholen leerde hij wevers deze technieken. De eerste weefschool stond in Goor.

Kinderarbeid

Veel mensen vonden een baan in de weverijen. Dat waren niet alleen volwassenen. Ook kinderen uit arme gezinnen werkten in de weverijen. Zij moesten extra geld voor hun familie verdienen. Dat was zwaar. Soms werkten ze wel 15 uur per dag. In 1874 werd er een nieuwe wet aangenomen. Kinderen jonger dan 12 jaar mochten niet langer in de fabriek werken.

Machines

In de eerste weverijen in Twente werd alle stof met de hand gemaakt. Volgens Thomas Ainsworth kon je beter veel mensen laten weven, dan een dure machine kopen. Maar steeds meer mensen wilden katoenen kleren hebben. Anderen besloten om toch om weverijen met machines te bouwen. In Oldenzaal kwamen de eerste fabrieken met moderne weefgetouwen pas na 1850.

De fabrieken komen

De familie Gelderman speelde een grote rol in de textielindustrie in Oldenzaal. In 1854 bezat Hermannus Phillippus Gelderman al 535 weefgetouwen. 10 jaar later liet hij vast een stoomweeffabriek en stoomspinnerij voor katoen en jute bouwen naast de spoorlijn Almelo-Salzbergen. Deze spoorlijn was in 1865 klaar. De textielfabrieken zorgden voor veel werk in Oldenzaal. In 1940 was ongeveer de helft van de Oldenzalers op de één of andere manier betrokken bij de textielfabrieken. Vanaf de jaren zestig ging het bergafwaarts met de industrie. In 1975 sloot ook de fabriek van Gelderman de deuren.