Geloven in Vroomshoop

Kleurrijk kerkdorp

Tijd van burgers en stoommachines

Evenals in de veenkoloniën elders in het land had de gezeten bevolking in het moederdorp Den Ham niet veel oog voor de barre omstandigheden die in de veendorpen heersten. Diverse kerkelijke groepen sprongen in dat gat. De eerste nieuwe kerk die in Vroomshoop langs het kanaal gebouwd werd was die van de gereformeerden. Deze werd in 1864 in gebruikgenomen op de hoek van de Hoofdstraat en de Julianastraat. Dominee Doornbos en dominee Bril waren de voorgangers en zij moesten van welgeteld f 400,‒ per jaar rondkomen. Daarbij kwam vrije brandstof, terwijl de dominees ook "van het geslachte" mochten genieten. In 1920 werd een eigen verenigingsgebouw aan de Julianastraat gebouwd. Nog dichterbij de "fiene" kerk stond de gereformeerde lagere school. Een bekende predikant was dominee J.H. Broekroelofs, die zijn gemeente van 1921 tot 1946 diende. Er waren toen 1622 doop- en belijdende leden. In 1984 verrees een geheel nieuw kerkelijk centrum Irene aan de Julianastraat.

Katholieken

De rooms-katholieken begonnen met een eigen noodkerk bij het Separatiepunt in 1868 en tijdens de kerst werd in datzelfde jaar de nieuwe Willibrordkerk aan de Schoolstraat in de buurschap Geerdijk ingewijd. De christelijk-gereformeerde M. Ningbers schonk samen met de katholiek J.H. Overweg de grond. De kerkelijke gemeenschap groeide snel van 200 tot 1200 parochianen, die niet alleen uit Vroomshoop kwamen, maar ook uit de omgeving. Martinus Gijsbertus Smits was de eerste pastoor en hij moest van f 600,‒ per jaar rondkomen. De opbrengst van de parochietuin en de gratis turf werden in dank door de pastoor aanvaard.

Hervormden

De hervormde gelovigen langs het kanaal namen in 1870 hun kerk in gebruik langs de Hoofdstraat even ten zuiden van de Stationsstraat. Zij gingen nu niet langer in Den Ham en Daarle naar de kerk. Ook trok de nieuwe kerk hervormden uit Daarlerveen. De kerk met 272 zitplaatsen werd gebouwd door Zwollenaar B.H. Trooster. De eerste predikanten luisterden naar de namen Vroom en Dreesman. De kerk werd in 1899 verrijkt met een origineel en melodieus Van Dam-pijporgel, dat na ruim 100 jaar nog steeds dienst doet. Dominee H. Prins maakte vanaf 1894 naam door zijn sociale inslag en inzet voor de werkverschaffing. De achter de hervormde kerk gelegen woonwijk Prinsenkamp is naar hem vernoemd. Hij legde in 1895 ook de eerste steen voor het verenigingsgebouw Ons Centrum, dat naast de kerk verrees. Naast de kerk was ook een pastorie gebouwd, terwijl zich een tweede pastorie aan de Hoofdstraat bevond. Aan de overkant van het kanaal werd in 1930 de hervormde school geopend.

Nog meer gelovigen

Na deze drie kerken langs het kanaal ontstonden ook elders in Vroomshoop kerken. In 1935 werd de baptistengemeente Vroomshoop-Daarlerveen gesticht door voorganger en kapper J. van Loo. De Baptisten gemeente zetelde eerst in het eerste gereformeerde verenigingsgebouw Irene aan de Hammerstraat, voordat het z’n huidige domicilie vond in het voormalige gemeentelijke sociaal welzijnsgebouw Het Lieniezer aan de Wingerd.  

De Gemeente des Heeren begon in de jaren dertig met samenkomsten in een gebouw aan de Flierdijk en zetelt nu in het oude Irene in het centrum van Vroomshoop. De gereformeerden vrijgemaakt gingen direct na de oorlogsjaren van start met een eigen gemeente, waarbij dominee Geuchies uit Daarlerveen als eerste predikant voorging. Na het kerkgebouw aan de Van Stolberglaan werd 1999 een nieuwe kerk De Akker aan de Lindenlaan in gebruik genomen. De pinkstergemeente ontstond in de jaren vijftig van de vorige eeuw met Z. Hilberink als voorganger. Zij kregen later een eigen kerkgebouw aan de Lindenlaan. Ook de evangelische gemeente Hebron kreeg een eigen kerkgebouw aan de Geerdijk.

Oecumene

Ogenschijnlijk vormden al die geloven een smeltkroes, net als de Vroomshoopse bevolking. Toch is het geen verdeeld huis, gelet op de toenadering van de verschillende kerken. Meer dan 25 jaar liep een proces van samengaan bij de PKN-kerken van hervormden en gereformeerden. Dat vond zijn beslag toen op 1 januari 2017 de Protestantse Gemeente te Vroomshoop ontstond, na een fusie tussen de Hervormde Gemeente te Vroomshoop en de Gereformeerde Kerk te Vroomshoop.