Met ruim 1100 leden is Het Spaarne de grootste
roeivereniging van Nederland. Het karakteristieke clubgebouw (een
gemeentelijk monument) mag er wezen: het is prachtig gelegen aan
het Spaarne tegenover houtzaagmolen De Eenhoorn.
De Koninklijke Roei- en Zeilvereniging Het Spaarne werd in
1885 opgericht als een Haarlemse vereniging. De eerste algemene
vergadering werd gehouden in een van de zalen van café Brinkmann op
de Grote Markt. Voor de opslag van de boten werd een loods aan het
Spaarne gehuurd.
Na een aanvankelijk moeizame start groeide de vereniging zodanig
dat in 1909 verhuisd moest worden naar een nieuw gebouw aan de
Friesche Varkensmarkt in Haarlem. In de begintijd was de vereniging
alleen bestemd voor heren. Dames mochten driemaal per jaar
geïntroduceerd worden. In 1916 mochten dames ´werkend´ lid
worden. Zij moesten wel in een rok roeien en zij mochten meedoen
met stijlroeien, waaraan jurypunten werden gegeven voor
´lichaamswerk, waterwerk, algemene indruk en productiviteit´.
Verhuizing naar Heemstede
Het ledental liep in de jaren twintig zo hard op dat het
clubgebouw aan de Friesche Varkensmarkt te klein werd. In Haarlem
werd geen geschikte ruimte gevonden, wel in Heemstede. Het stuk
grond waar Het Spaarne nu is gehuisvest, werd voor 12.000 gulden
gekocht. De Heemsteedse architect K. Jonkheid kreeg opdracht een
ontwerp te maken voor het nieuwe clubgebouw. Deze architect had
zijn sporen verdiend met de ontwerpen voor de Bos en Hovenschool,
de gereformeerde kerk aan de Koediefslaan (later de
Opstandingskerk geheten) en woningen rond de Bosboom Toussaintlaan.
In 1927 werd het complex aan het Marisplein feestelijk in gebruik
genomen.
Thans mag Het Spaarne grote sportieve successen gekend met veel
nationale kampioenen. Tal van door Het Spaarne voortgebrachte
talenten hebben zich tot internationaal vermaarde roeiers
ontwikkeld bij roeiverenigingen in de studentensteden.
In 2010 mocht Het Spaarne zich, met ruim 1100 leden, de grootste
roeivereniging van ons land noemen. De bloeiende vereniging kende
toen ruim 250 vrijwilligers en drie betaalde krachten.
Verborgen wapens
Tijdens de Tweede Wereldoorlog gingen de activiteiten op
het water door en de vereniging groeide naar 1000 leden. In 1941 en
1942 won Het Spaarne de belangrijkste roeiwedstrijd in het land:
Head of the River op de Amstel. Maar ook werden door de leden
verzetsdaden verricht. Zo werd in het botenhuis door de RAF
gedropte wapens verborgen. De in die dagen bekende skiffeur Cox
vervoerde de wapens naar andere bestemmingen. Een aantal leden van
Het Spaarne werd door de Duitsers opgepakt en wegens verzetsdaden
geëxecuteerd. Een plaquette in de het clubgebouw herinnert
hieraan.
Bij het 65-jarig bestaan in 1950 ontving de vereniging het
predicaat Koninklijk, mede vanwege de verzetsdaden tijdens de
oorlog. Het verenigingswapen (een anker met gekruiste riemen met
daar doorheen een S) werd voorzien van een kroontje.