Surinam ve Hollanda Antilleri

Batı’daki Sömürgelerin Hollanda’dan Ayrılması

Curaçao'nun başkenti Willemstad, bu liman ve ticaret şehrinin 1635'ten bugüne kadar olan tarihine şahitlik eden renkli bir mimariye sahiptir. Aruba, Bonaire, Saba, St. Maarten ve St. Eustatius ile birlikte Curaçao, Hollanda Kraliyeti'ne ait altı Antil Adası bölgesinden biridir. 1975 yılına kadar Surinam da bu grubun içindeydi.

Hollanda ile 'Batı'daki sömürgeleri arasındaki ilişkiler, yirminci yüzyılın ikinci yarısında, kökten değişti. İkinci Dünya Savaşı'nda Surinam ve Hollanda Antilleri serbest kaldı. Müttefikleri, askeri anlamda ve boksit, petrol gibi savaş sanayii bakımından önemli olan hammaddelerle desteklediler. Savaştan sonra, deniz aşırı topraklar olarak anılan coğrafya, bölgesel özerklik ve genel oy hakkı elde etti. Yeni yönetimsel ilişkiler, özerk bölgeleriyle birlikte Atlantik ötesi Kraliyet için bir tür anayasa niteliğinde olan ve 1954'te Statuut voor het Koninkrijk der Nederlanden (Hollanda Kraliyeti'nin Statüsü) belgesinde belirtilmiştir.

1970'lerin başında, birçok Afrika ve Asya ülkesi çok önceden sömürgelikten kurtulup bağımsızlıklarını kazanmış durumdaydı. Surinam'da da bağımsızlık söylemleri yayılmaya başladı. Hollanda hükümeti, buna İşçi Partili (PvdA) Başbakan Joop den Uyl başkanlığında hemen olumlu tepki verdi. İki yıl içinde, Surinam'daki koalisyon hükümeti Başbakanı Henck Arron ile birlikte, Jagernath Lachmon önderliğinde ciddi bir muhalefetten sonra, 25 Kasım 1975 tarihinde oy birliğiyle bağımsızlığın kabulüne yol açacak bir düzenleme yaptılar. Hollanda, Surinam'ı uzunca bir süre gelişmekte olan ülkelere yapılan ekonomik yardım fonuyla desteklemeyi sürdüreceği, sözünü verdi. Bu vaat, 1982'deki 'Aralık Cinayetleri'nden (Decembermoorden) sonra birkaç yıl askıya alındı.

Bağımsızlık sürecinde çeşitli etnik gruplar arasında ortaya çıkan gerilim, gelecekle ilgili belirsizlikler ve Surinam'daki herkesin Hollandaya da Surinam vatandaşlığı arasında seçim yapmak zorunda kalması, 1975'te 130.000'den fazla Surinamlının Hollanda'ya göç etmesine neden oldu. Hollanda ile Antiller arasındaki ilişkilerde 1954'teki belge Statuut voor het Koninkrijk der Nederlanden (Hollanda Kraliyeti'nin Statüsü) geçerliliğini korudu. Bunların içinden Aruba, 1986'da Status Aparte olarak anılan Ayrı Statü'yü aldı ve 1996'dan beri Kraliyet içinde bir ülke niteliği kazandı. İlişkilerin yenilenmesi konusunda, 2005 yılından beri diğer adalarla da görüşmeler devametmektedir.

Hollanda'nın, uzun süren ortak tarih, birçok aile bağları ve dil sayesinde Aruba, Hollanda Antilleri ve Surinam'daki çok kültürlü Karayip toplumlarıyla güçlü 'uluslar ötesi' bağlantıları vardır. Zira, buralarda konuşulan birçok dilin yanında Hollandaca bir ortak dil konumundadır. 2005 yılında Surinam, Hollanda Dil Kurumu'nun (de Nederlandse Taalunie) üyesi olmuştur (Kurumun üyeleri Hollanda, Belçika ve Surinam'dır).