Leerkrachten

Familie van burgemeesters

De familie Tonckens is een begrip in Norg en omgeving. Maar liefst vijf keer is een lid uit de familie burgemeester van de gemeente geweest. In 1789 krijgt deze familie de beschikking over de erfenis van Warmolt Lunsingh. Warmolt is vanaf 1630 in het bezit van het Huis te Westervelde. Hij is een machtig en invloedrijk man als Gedeputeerde van Drenthe en ette (rechter) voor het Dingspel Noordenveld.

Omdat Warmolts oudste dochter getrouwd is met een Tonckens, gaat zijn erfenis in zijn geheel naar de familie Tonckens. De erfenis bestaat uit o.a. 201.770 gulden, 615 gram goud en een grote hoeveelheid zilveren voorwerpen. Ook Huis te Westervelde is onderdeel van de erfenis. Omdat de familie besluit hier gaat wonen wordt dit huis vanaf dat moment de Tonckensborg genoemd. Het geslacht Tonckens brengt veel mannen voort die een vooraanstaande positie bekleden binnen de provincie Drenthe zoals burgemeester in bijvoorbeeld Nord, Eelde en Zuidwolde of lid van het provinciebestuur.

Johannes Tonckens (1834-1908)

Johannes Tonckens, geboren in 1834, is een voorbeeld van een man uit de familie Tonckens die veel voor Norg heeft betekend. De familie van Johannes is welgesteld. Johannes studeert rechten in Groningen en wordt vervolgens raadslid in de gemeente Norg. Op 37-jarige leeftijd klimt hij op tot burgemeester van deze gemeente.

In de ambtsperiode van Johannes is er van een ruim gemeentehuis nog geen sprake. De vergaderingen van de gemeenteraad vinden bijvoorbeeld plaats in de dorpskroeg: het café van Vedder, aan de Brink. Alle inwoners van de gemeente mogen komen kijken, als ze maar uit respect hun pet afzetten. Het gebruikelijke vervoermiddel in deze tijd is paard en wagen, ook voor de burgemeester en de raadsleden. Op de Brink staan daarom allemaal paaltjes om de paarden aan vast te kunnen maken.

Johannes woont samen met zijn vrouw Hendrika Borgesius en hun vier zonen in de Tonckensborg. Naast het woonhuis staat een grote boerderij. Zelf kan hij naast het burgemeesterschap geen boer zijn daarom wordt deze boerderij gerund door vijf knechten. De knechten wonen bovenin de schuur. In het huis werken verder nog vijf dienstmeisjes in de huishouding. Ze slapen in bedsteden in de keuken.

Koninklijk bezoek

Johannes leeft in een periode waarin er veel verandert in Nederland. Als burgermeester krijgt hij daar veel mee te maken. Zo krijgt Nederland in deze periode bijvoorbeeld een eigen grondwet en een Nederlandse koning. Tijdens de ambtsperiode van Johannes komt koning Willem III in mei 1873 op bezoek in Norg. Het hele dorp wordt versierd met erebogen en vlaggen. Schoolkinderen staan zingend langs de weg. Als trotse burgermeester begeleidt Johannes de koning.

Naast politiek verandert er ook het een en ander binnen de agrarische sector. Er blijkt te weinig landbouwgrond te zijn en dus worden heide- en veengebieden geschikt gemaakt als akker. De burgemeester neemt de beslissingen inzake de landelijke infrastructuur. Zo laat hij bijvoorbeeld de Tonckensvaart aanleggen. Over dit water varen schepen met turf, hout of stenen. Johannes is belangrijk voor Norg.

In de kerk heeft zijn gezin een eigen bank. In de St. Margarethakerk is deze bank nog te zien. Op de bank staat het familiewapen van de familie Lunsingh, dit komt door de erfenis.

Overstap naar de provincie Drenthe

Als Johannes 48 jaar is, verandert hij van baan. Hij wordt gekozen tot lid van de Gedeputeerde Staten van Drenthe. Johannes Tonckens overlijdt in 1908. Zijn zoon, die ook Johannes heet, volgt hem op als burgemeester en later ook als lid van de Gedeputeerde Staten. Zo blijft de familie Tonckens een begrip in de gemeente Norg en de provincie Drenthe.

In veel plaatsen worden leden uit de familie Tonckens burgemeester of bekleden een andere belangrijke positie als notaris, rechter, advocaat of statenlid. Warmolt Tonckens (1782-1865) wordt bijvoorbeeld burgemeester van Eelde en president van het Drents Gerechtshof. Ook Marius Tonckens (1865-1957) is bekend geworden, als burgemeester heeft hij veel gedaan voor de gemeente Zuidwolde.

Tonckensborg

Waarschijnlijk wordt het Huis te Westervelde al in de middeleeuwen gebouwd door de rijke, adellijke familie Knasse. Vanaf 1630 wordt het huis in documenten genoemd. In het huis hebben alle ruimtes hun eigen functie, zo kan bezoek worden ontvangen in de woon- en eetkamer, is er een werkkamer/kantoor en zijn er verschillende slaapkamers.
Rondom het huis zijn mooie tuinen, een bos en een gracht aangelegd. Hierdoor lijkt het huis erg voornaam. Op het terrein staat een theekoepel. De familie drinkt hier regelmatig thee en kan vanaf daar ook over het water kijken naar de langsvarende schepen met goederen.

In 1964 raakt het huis in verval. Het wordt voor veel geld gerestaureerd in de 18e eeuwse staat. Tegenwoordig staat het op de monumentenlijst en is nog steeds in gebruik als boerenbedrijf. Het huis is niet te bezoeken maar het is wel vanaf de weg te zien, net als de theekoepel. Het Tonckensbos, ook genoemd naar de familie Tonckens, is wel toegankelijk.

De naam Tonckens komt nog steeds voor in de omgeving van Norg en Zuidwolde. Nazaten van de familie Tonckens wonen nu nog in de Tonckensborg.