Vergissingsbombardementen

De Tweede Wereldoorlog

Tijd van wereldoorlogen

Enschede werd op 10 mei 1940 ingenomen door Duitse troepen die in de vroege morgen de Nederlandse grens, onder meer bij De Lutte en Buurse, waren overschreden. In de stad vonden geen krijgshandelingen plaats. De grensbewakingstroepen in Glanerbrug, Knalhutte en bij station Broekheurne werden in de loop van de morgen zonder verzet in krijgsgevangenschap afgevoerd.
Het vliegveld Twente was door de Nederlandse genie omgeploegd; de hangars werden tijdig opgeblazen. De Duitse bezetting van de stad concentreerde zich op den duur zichtbaar in een groot aantal panden aan de Tromplaan en omgeving. De synagoge werd een Duitse gevangenis.

Luchtaanvallen

Tijdens de oorlog vonden veelvuldig luchtaanvallen in Enschede en omgeving plaats. Geallieerde piloten verkeerden doorgaans in de veronderstelling dat zij al (of nog) boven Duitsland vlogen. In de gemeente Enschede werden tijdens de oorlog door de geallieerden 354 luchtaanvallen uitgevoerd, waarvan 119 op de Fliegerhorst Twente. Er vielen 360 doden, 1.300 woningen werden vernietigd en ruim 11.000 beschadigd. Zo was er op 22 januari 1942 een bombardement op huizen aan de Tegalstraat. Getroffen werd onder meer een leraarsgezin van vijf personen met zes leerlingen die op het moment van de aanval bijles kregen. Het eerste grootschalige bombardement (feitelijk bedoeld voor de Duitse plaats Rheine) was op zondagmiddag 10 oktober 1943 op de omgeving Van Heekpark/Het Zwik en het Hogeland. Er waren 151 doden, 60 zwaar- en 341 lichtgewonden. Ook op 22 februari 1944 was het raak. Niet minder dan 40.000 brandbommen troffen de binnenstad en de wijken Veldkamp en Pathmos, ten koste van 40 doden, 42 zwaar- en ruim 100 lichtgewonden. Op 22 maart 1945 werd het zuidelijk deel van het stadscentrum opnieuw getroffen: 65 doden, 32 zwaar- en ruim 100 lichtgewonden.

Bevrijding

De stad Enschede werd op 1 april 1945 bevrijd door eenheden van een Brits geallieerd leger. Een deel van de troepen rukte op vanuit Neede, via onder meer Beckum en Boekelo, naar de Lonnekerbrug. Nadat een Britse eenheid al over de brug was, werd die alsnog door de Duitsers vernield. De eenheid wist in de middag de kruising bij Frans op de Bult te bereiken via de Deurningerstraat. Een tweede groep die dit punt via het vliegveld wilde benaderen werd teruggeslagen. Geallieerde troepen die oprukten via Haaksbergen en Usselo stuitten op heftige Duitse tegenstand op het spoorwegemplacement Zuid, waarbij onder meer de brug in de Getfertsingel werd opgeblazen. Zij kozen vervolgens een route langs de Zuid- en Noordesmarkerrondweg. Na een aanval op twee Britse tanks op de Noordesmarkerrondweg trokken de Britten zich terug op Stokhorst. Wel werd op 1 april ook Glanerbrug bevrijd. Op 2 april werden de gevechtshandelingen in de gemeente Enschede afgerond met onder meer de verovering van het vliegveld en met de zuivering van de stad.
De Bevrijding kostte het leven aan achttien burgers, 23 Britten en 28 Duitsers. Aan de vooravond van de Bevrijding werden als gevolg van verraad nog een zestal personen neergeschoten in een woning in de Sumatrastraat. Al met al heeft de Tweede Wereldoorlog aan ongeveer 1.250 stadgenoten het leven gekost; de helft slachtoffers van de Jodenvervolging.