De Domineesberg

Een toeristische trekpleister

Tijd van burgers en stoommachines

In het bos aan de Bentheimerstraat in De Lutte, tussen de weg naar "de Hel" en hotel De Zwaan, ligt ongeveer 60 meter vanaf het fietspad een kunstmatig opgeworpen heuvel. 's Zomers is die door de bebossing nauwelijks te zien. Als in de herfst het bladerdek verdwijnt, kun je de heuvel duidelijk waarnemen. De Domineesberg wordt hij genoemd. Kolonel Ort noemde omstreeks 1899 de Domineesberg al in zijn boek Wandelingen met kolonel Ort bij naam. Over het ontstaan van de heuvel of door wie en wanneer hij is opgeworpen is veel gefantaseerd. Er zou sprake zijn van een astro-archeologisch monument uit oude tijden of een spiraalberg van heidense oorsprong. Vroeger was er namelijk een spiraalvormig pad dat naar boven liep te zien. De heuvel is ook geduid als een oriëntatiepunt uit de Franse tijd. Weer anderen beweren dat de berg is opgeworpen in opdracht van de Oldenzaalse dominee Johannes Palthe.

Sociaalbewogen dominee

Dominee Johannes Palthe (1767-1854) geboren in Nieuw Leusen was zeer gefortuneerd. De familie Palthe was afkomstig uit Oldenzaal, waar Museum het Palthehuis nog altijd aan deze welgestelde familie herinnert. Johannes Palthe belegde zijn vermogen in onroerend goed. Langs de weg Oldenzaal-De Lutte had hij 400 bunder grond en 21 boerderijen aan beide zijden van de straatweg in eigendom. Zijn achterkleindochter Thalia van Wulfften Palthe schrijft in haar in 1914 uitgegeven boekje Het huis van mijn grootvader wetenswaardigheden over de bezoeken met haar ouders aan de Lutte. Ze verhaalt onder meer over de houten uitkijktoren die op de Paasberg heeft gestaan. Verder over het uitzichtpunt de "Domineesberg" en "de Preekstoel". Ze beschrijft dat haar overgrootvader, bijgenaamd "de paus" in het begin van het koninkrijk, na de val van Napoleon (slag bij Waterloo in 1815), de berg heeft laten aanleggen. "Het was in een tijd van werkeloosheid en om enkele mensen arbeid te verschaffen heeft hij opdracht hiertoe gegeven", schrijft ze. Dominee Palthe was een sociaal bewogen man. Door mensen aan werk te helpen lenigde hij de nood in veel gezinnen.

Domineesberg

De berg is opgeworpen met klei. In de directe omgeving was klei ruim voorhanden. Klei zorgt voor stabiliteit en is ideaal om een berg of wal van te maken. Na 150 jaar is de berg nog niet vervormd. Hij is bol en glad gebleven. De zuidkant van de berg is minder steil. Vanaf deze kant werd de klei met kruiwagens naar boven gebracht. Om de berg te beklimmen is een spiraalvorming pad aangelegd. Na de Tankenberg is de Domineesberg één van de hoogste in de omgeving. Volgens de hoogtekaart van Twente 74,5 m hoog. De huidige bebossing zal er in de tijd van de aanleg niet geweest zijn. De berg bood toen een prachtig gezicht op de Lutte in de laagte met Gildehaus en Bentheim aan de horizon. Met de aanleg van de berg heeft dominee Palthe alleen maar een uitzichtpunt willen creëren, alle andere verklaringen ten spijt. Op zondagen, na een week hard werken, was de Domineesberg voor inwoners van De Lutte en Oldenzaal, met het Kruisselt, de Tankenberg en de Paasberg een geliefd wandelgebied.