Geerdijk

Een katholieke enclave

Tijd van burgers en stoommachines

Geerdijk is een kleine dorpskern met ongeveer 500 inwoners, twee kilometer noordelijk van Vroomshoop. De naam is afgeleid van de weg die vanaf Den Ham naar de Geerakkers leidde, en betekent "schuine" of "spits toelopende" akkers. Lange tijd heette die weg trouwens Branddijk, de weg naar de verderop gelegen Brandakkers.

Kerk, café, school en molen

Gelijktijdig met Vroomshoop breidde Geerdijk zich gestaag uit. Er kwam een korenmolen (de molen van Tinselboer) aan de Noorderweg. In 1868 werd de katholieke kerk gebouwd aan de Schoolstraat. In 1902 werd aan de Schoolstraat de openbare school D geopend, direct ten zuiden van de Geerdijkbrug, en in 1921 startte direct ten zuiden van de Willibordkerk de katholieke school, die daar tot 1979 gevestigd bleef. Naast verschillende winkels was er café De Vriendschap, dat na de oorlog lange tijd het middelpunt van Geerdijk was. Het café is in 2007 geheel gerenoveerd en heet nu De Brug, genoemd naar de nabijgelegen Geerdijkbrug. Aan de Noorderweg 108 staat het oudste huis van Vroomshoop/Geerdijk met als jaartal 1878. Sinds 1 september 2010 is Geerdijk erkend als vijfde dorpskern in de gemeente Twenterand. De band met "moeder" Vroomshoop is echter gebleven.

Katholieke enclave

Geerdijk ontwikkelde zich als de katholieke enclave van Vroomshoop en omgeving. De katholieken kwamen uit Duitsland, maar velen waren ook afkomstig uit de omgeving van het katholieke Slagharen en Dedemsvaart. Na 5 jaar van voorbereiding werd in 1868 de parochie Vroomshoop gesticht. Hoewel er landelijk in die tijd wel weerstand was tegen het katholicisme, was dat plaatselijk zeker niet het geval. Men ondervond zelfs medewerking, zoals van de schatrijke jood en vervener Salomonson en ook van vervener Arntz, steenfabrikant uit Millingen, die gratis stenen beschikbaar stelde, en van vervener/landbouwer Overweg, die een hectare grond schonk. Ook vervener Van Riggelen drong aan op een eigen parochie, "want de kinderen groeien als wilden en heidenen op". Vóór die tijd werd men bediend vanuit vooral Vriezenveen, waar men zich zorgen maakte over "de ouders die meestal tot het schuim behoorden dat hier van alle oorden samenvloeit en zijn kinderen tot heidenen laat opgroeien".

Kerkbouw

In 1867 gaf de aartsbisschop van het bisdom Utrecht toestemming om te bouwen en werd het voor die tijd het vorstelijke bedrag van f 4.000,‒ geschonken. Daarmee was de kogel door de kerk. Eerst werd nog een halfjaar gebruikgemaakt van een noodkerk aan het Punt van Separatie, Bethlehems huisje genaamd. De eerste pastoor M.G. Smits was zeer tevreden, want "Vroomshoop kon zich niet voorstellen hoe een stal zo spoedig in een arm maar rein kerkje werd herschapen". Met de kerst in 1868 stapte men met 230 parochianen over naar de nieuwe kerk aan de Geerdijk. Omstreeks 1960 was er nog even sprake van om een nieuwe kerk te bouwen aan de Hoofdstraat, maar na enkele renovaties bleef de kerk waar hij stond. Bij de katholieke begraafplaats naast de kerk werd in 2011 een modern vormgegeven Mariakapel gebouwd, bedoeld als stilte- en bezinningscentrum voor alle gezindten.
In 2021 werd de kerk aan de eredienst onttrokken door het Bisdom Utrecht, vanwege een clustering van kerken in de parochie Marcellinus. Het kerkgebouw werd zelfs te koop aangeboden, maar de nieuwe Stichting Kerkbehoud Sint Willibrordus zorgde ervoor dat de kerk behouden bleef voor vieringen, concerten en koorrepetities. 

Sportlust en Smoezen

Er zijn nauwe banden tussen de kerkelijke leefgemeenschap Willibrord, deel uitmakend van de parochie Marcellinus, en de voetbalvereniging Sportlust Vroomshoop. In 1914 kwam de katholieke voetbalclub VVV van de grond, die later in 1950 werd omgedoopt tot de RKSV Sportlust. Ook De Smoezen, de oudste carnavalsvereniging boven de grote rivieren, opgericht in april 1951, is onlosmakelijk verbonden met de Willibrorduskerk. Pastoor Knuif en smoessiesmaker Jans Zandbergen waren de grondleggers. De smoes is een op het oog waardeloze en bevroren turf, die eerst ontdooid moest worden. De carnavalsvereniging ontdooide niet alleen de katholieken, maar gaandeweg heel Vroomshoop onder het motto "met mekaar kump het veur mekaar". De galazittingsavonden zijn jaarlijkse culturele hoogtepunten, waaruit blijkt dat de verzuiling en de hokjesgeest voltooid verleden tijd zijn. Het laat het groeiend zelfrespect zien van de Geerdijkse en Vroomshoopse gemeenschap.