Kanalen graven

Handel in turf

Tijd van ontdekkers en hervormers

Turf

Eeuwenlang was turf de belangrijkste brandstof. De mensen gebruikten het om hun huis warm te stoken en om op te koken. Turf werd gestoken uit veen. Veen is een natte grondsoort, die bestaat uit planten. Als je daar blokken uitsteekt en ze laat drogen, ontstaat er turf. Er viel veel geld te verdienen met de verkoop van turf.

Arembergergracht

Joah de Ligne, graaf van Aremberg was in de 16de eeuw de baas over Friesland, Groningen en Overijssel. De graaf bezat een groot veengebied bij Vollenhove. Hij had veel mensen in dienst om turf voor hem te steken. Maar om de turf te kunnen vervoeren, had hij een goede verbinding over water met Zwartsluis nodig. Daarom liet de graaf tussen 1560 en 1564 de Arembergergracht graven.

Zwartsluis

Veel turfschepen namen de route langs Zwartsluis. Hierdoor werd het dorp heel belangrijk in de turfhandel. In de haven van Zwartsluis werden de turven overgeladen van kleine bootjes in grote schepen, die ook over de Zuiderzee konden varen.

Dedemsvaart

Rond 1800 lagen er in het noorden van Overijssel nog een aantal veengebieden, die nog niet afgegraven waren. Het probleem was dat het gebied moeilijk te bereiken was. Er moest eerst een kanaal gegraven worden. Jan Willem baron van Dedem maakte een plan. In 1809 kreeg hij toestemming om het kanaal te laten graven. Het kanaal kreeg de naam van de baron: "de Dedemsvaart".

Met de hand

Op 9 juli 1809 ging de eerste schep bij Hasselt de grond in. Er waren nog geen graafmachines, dus het hele kanaal moest door hardwerkende mannen met de schop worden uitgegraven. Drie jaar later was het eerste deel van het kanaal af. Baron van Dedem was zo trots dat hij zijn huis in Vollenhove liet afbreken en het in Den Hulst weer liet opbouwen. Vanuit zijn kamer kon de baron de hele dag kijken naar de vele turfschepen die op "zijn" kanaal voeren.

Druk

In de tweede helft van de 19de eeuw was de Dedemsvaart een druk bevaren kanaal. In 1850 kwamen er 15.280 schepen langs de sluis bij Hasselt. Rond 1900 werden de schepen groter. Deze nieuwe schepen konden meer lading meenemen. Ook hadden ze vaak een motor. Hierdoor hoefden de schepen niet langer door mensen of paarden voortgetrokken te worden.

Dicht gegooid

In de loop van de 20ste eeuw werd het kanaal steeds minder belangrijk voor de scheepvaart. De moderne schepen waren te groot voor de Dedemsvaart. Ook namen vrachtwagens een groot deel van het vervoer van goederen over. In 1966 werd het kanaal op verschillende plekken dicht gegooid. Er moest plaats gemaakt worden voor een autoweg. Wil je weten hoe het kanaal er vroeger uitzag? Kijk dan eens op de fotoborden die op de plekken van de vroegere sluizen geplaatst zijn.