Endonezya

Bir Sömürge Özgürlük İçin Savaşıyor

Proklamasi. Kami bangsa Indonesia dengan ini menjatakan kemerdekaan Indonesia…

Biz, Endonezya halkı, bu resmi bildiriyle Endonezya'nın bağımsızlığını ilan ediyoruz…

17 Ağustos 1945'te Sukarno, Cakarta sokaklarında kısa bir törenle, Hollanda sömürgesi Doğu Hindistan'ın (Endonezya'nın) bağımsızlığını tüm dünyaya ilan etti. Hiroşima ve Nagazaki şehirlerine atom bombası atıldıktan sonra Japonya, iki gün önce yenilgiyi kabul etmişti. Japonya'nın teslim olmasıyla Asya'da İkinci Dünya Savaşı sona ermiş oluyordu.

II. Dünya savaşından önce de, Hollanda Doğu Hindistanı'nda geniş tabanlı bağımsızlık hareketi mevcuttu. Sukarno, Muhammed Hatta ve Sutan Şahrir gibi milliyetçi liderler, ülkelerinin Hollanda'dan bağımsız olmasını, diğerleri de sadece daha fazla özerklik istiyordu. Ancak Hollandalı yönetim, ipleri sıkı biçimde elinde tutuyordu.

Daha sonra 1942'de Japon işgali geldi. Müttefik kuvvetler, 27 Şubat'ta Cava Denizi'ndeki savaşı kaybetti ve 8 Mart'ta yenilgiyi kabul edip teslim oldular. Müttefik güç askerleri savaş mahkumu oldu. Birçok Hollanda vatandaşı sivil esir kamplarına alındı ve birçok erkek zorla çalıştırıldı. Japonlar, Hollanda Doğu Hindistanı sömürge yönetim sistemini yıktı ve gerçek hayatta bu, Hollanda sömürgesi olarak Doğu Hindistan'ın varlığını tamamlaması anlamına geliyordu.

1945'ten sonra Hollanda, sömürge yönetimini, müzakere yoluyla ve güç kullanarak (tarihte adlandırıldığı biçimiyle söylersek iki kolluk gücü hareketiyle - Politionele Acties) yeniden kurmak istedi. Fakat 27 Aralık 1949 tarihinde gelen büyük çaplı uluslararası baskıların etkisiyle Endonezya'nın bağımsızlığını tanımak zorunda kaldı. Yalnızca Yeni Gine'nin bağımsızlığı, ancak 1962 yılında geri verildi. Birleşmiş Milletler gözetimindeki bir geçiş döneminden ve Papualılar arasında yapılan tartışmalı bir halk oylamasından sonra, sonunda bu topraklar da Endonezya'ya katıldı. 1969 yılından itibaren bugünkü Endonezya'nın milli sınırları, eski Hollanda Doğu Hindistan sömürge sınırlarının aynısı oldu.

Bağımsızlık mücadelesi esnasında karşılıklı olarak çok şiddetli çarpışmalar cereyan etti. 1960'lı yıllara kadar toplam 300.000'den fazla Hollandalı, Endonezya kökenli Hollandalı, Papualı ve Endonezyalı ülkeyi terk etti. Birçoğu Hollanda'ya gitti. Bunların arasında, 12.500 önceki Kraliyet Hollanda Doğu Hindistan Ordusu'na (Koninklijk Nederlands- Indisch Leger - KNIL) bağlı Molüklü askerler ve onların aileleri vardı. 1951 yılında askerlik görevlerinin sona erdirilmesiyle Hollanda'ya geldiler.

Sömürgelerin ayrılması, yakın geçmiş zamanda olmuş bir durum değildir. 2005 yılında Hollanda Dışişleri Bakanı Ben Bot, Endonezya'nın bağımsızlığının 60. yıl kutlamalarına katıldı. Hollanda, böylece bağımsız Endonezya'nın 1949'da değil, 17 Ağustos 1945 tarihinde ortaya çıktığını kabul etmiş oldu. Bakan Bot, yaptığı konuşmada, Hollanda'nın o dönemde (sömürge döneminde) tabiri caizse tarihin 'yanlış yani olmaması gereken tarafında' durduğu için birçok insanın ızdırap, acı çekmesine neden olmasından dolayı üzüntüsünü dile getirdi. Bu konuşma, Hollanda ve Endonezya'da konuyla bağlantısı olan herkes için önemli ve bazen de yüzleştirici bir ifade oldu.