Popstad Gorinchem

De jeugd ontworstelt zich aan de gevestigde macht (1960 – 1980)

Don Devil and The Drifters, Nexus, Les Fantômes, Marian Nobel Quartet en Smog, zo maar een paar namen uit de lange lijst van lokale popgroepen die in de jaren zestig en zeventig oefenden en optraden in Gorinchem. Beat, blues, rock en soul speelden ze met de volumeknoppen in de hoogste stand. De beatritmes die uit de duistere, onbewoonbare pandjes aan de Kapelsteeg kwamen, overstemden de catechisaties en kerkdiensten van de Christelijk Gereformeerde Kerk in de Kapel aan de Arkelstraat.

De oudere Gorinchemmers waren geschokt. 'Heeft moderne muziek slechte invloed? Wat is er met muziek en de jeugd aan de hand?', kopte de Vrouwenpagina in het Nieuwsblad voor Gorinchem. Het antwoord: niet de muziek, maar het 'schrikwekkende gebrek aan zelfdiscipline van een deel van de tegenwoordige jeugd' was de oorzaak. En wiens schuld was dat? Van de ouders die geen kans zagen deze jongeren de normen van fatsoen bij te brengen, aldus datzelfde artikel.

Tot eind 1959 was het dagelijks leven vaak braaf, burgerlijk en soms zelfs bekrompen. De burgemeester, de predikant en de dorpsagent hadden de teugels strak in handen en boden jongeren nauwelijks vrijheid. Maar er brak een nieuw tijdperk aan. In Amerika roerde de jeugd zich aan het einde van de jaren vijftig. Binnen een paar jaar dook de nieuwe tijdgeest ook in deze regio op. In Boven-Hardinxveld vernielde de plaatselijke jeugd de speeltuin. In Vianen ontdekten jongeren een nieuwe hobby: ze schoten de lampen in de straatlantaarns kapot. In Gorinchem raceten nozems in leren vesten op hun gekleurde bromfietsen door de stad.

Voetballen

In Giessendam repareerde de wachtmeester 1ste klasse van de politie om de haverklap een opengeknipt slot of gat in de afrastering van de speeltuin, waardoor de jongeren naar binnen waren gekomen. Nadat ze weer waren weggestuurd, vroegen ze aan de voorzitter van de speeltuinvereniging een briefje om in de speeltuin te mogen voetballen. In optocht togen ze naar het politiebureau om het briefje te tonen aan de opperwachtmeester. 'In verband met deze waarderende houding tegenover de politie is het toezicht gestaakt', aldus het toen opgemaakte rapport. Ook in Giessendam had de plaatselijke jeugd zich aan de gevestigde orde ontworsteld.

Sexfilm

In Gorinchem werden IJssalon Dolomiti en Café Dielemans een ontmoetingsplaats voor de popmuzikanten en hun fans. In den Gulden Stuiver werd de ontzuiling van de samenleving zichtbaar. In 1957 was dit jeugdhonk nog uitsluitend toegankelijk voor rooms-katholieke jongeren, een paar jaar later ook voor andersdenkenden. In jeugdsociëteiten als de New Dutch Club en haar opvolger Moksha bereikten de flowerpower en de rock Gorinchem. De seksuele revolutie, een ander fenomeen uit de jaren zestig, keerde terug op de posters van het Roxy Theater. Daar werd Jeugd-Bacchanalen gedraaid. 'Rijke nozems van beiderlei kunne keren zich in gesloten gelederen tegen de moraal. Een uitstekende sexfilm', kon je lezen in de aankondigingen.

De kerken zochten naarstig naar een passend antwoord op de nieuwe waarden en normen. In de aula van de Chr. Kweekschool opperde ds. Schoch in 1960 meer humor in de kerk te brengen en ook moderne muziek. In Giessenburg kregen leiders van de hervormde jeugdverenigingen les in 'Het klimaat waarin onze jeugd leeft'. Ondertussen trokken gezinnen met kinderen naar de nieuwe wijken, waardoor er in de Gorcumse binnenstad weinig praktiserenden overbleven. De vlucht uit het geloof, de deconfessionalisering, was een andere, harde realiteit. De kerken lopen leeg, verzuchtte hoofdredacteur H.F. van Peer in 1975 in het Nieuwsblad. Het leven in de waard was voorgoed veranderd.

Literatuur:

Augustijn, Piet e.a., We want more! 50 jaar popmuziek in Gorinchem. Gorinchem, 2009.