Geheime missie

Kaartenmaker aan het werk

Tijd van ontdekkers en hervormers

Plattegrond

Wil je een adres zoeken? Of weten hoe je ergens komt? Je hoeft de computer maar aan te zetten en je vindt allerlei plattegronden. Sommige plattegronden kun je veranderen in luchtfoto's. Of je klikt op de straat en je kunt er in rondkijken. En als je twee plaatsen intypt, berekent de computer de snelste route. Makkelijk toch? In de middeleeuwen was dat anders. Er waren weinig kaarten. En ze waren niet betrouwbaar.

Geheime opdracht

Die onbetrouwbare kaarten waren niet handig. Daarom besloot de koning, Philips II (de tweede), dat hij nieuwe kaarten wilde hebben van alle belangrijke steden in Nederland. Hij gaf de bekende kaartenmaker Jacob van Deventer opdracht om de kaarten te tekenen. De koning liet Jacob beloven dat hij niemand iets zou vertellen over zijn opdracht. Stel dat de kaarten in handen van een vijand zouden vallen! In 1570 was Oldenzaal aan de beurt.

Geen moderne meetapparatuur

Om een betrouwbare kaart te maken, moeten de afstanden kloppen. Jacob had geen moderne meetapparatuur zoals wij nu hebben. Daarom moest hij de lengte van de wegen meten door het aantal stappen te tellen dat hij nodig had om een straat uit te lopen. Iedere stap was 75 cm. Om fouten te voorkomen, liep hij iedere straat in Oldenzaal twee keer.

Belangrijk

De kaart van Jacob van Deventer is heel belangrijk. Het is de enige kaart waar op te zien is hoe Oldenzaal er in de 16de eeuw uit zag. Jacob tekenende niet alleen de wegen, maar ook de Plechelmuskerk, het stadshuis, de drie poorten, het Gasthuis, de Helmichskapel en het leprozenhuisje buiten de Deurningerpoort.

Andere oude kaart

Ongeveer 50 jaar later is er nog een kaart van Oldenzaal gemaakt. Dit keer door de beroemde Amsterdamse kaartenmaker Johan Blaeu. De kaart is prachtig om te zien, maar hij is niet zo betrouwbaar. Johan Blaeu maakte zijn kaarten vaak mooier dan de werkelijkheid. Zo hoopte hij meer kaarten te verkopen. Er staan bijvoorbeeld veel meer huizen op de kaart dan er werkelijk waren. En de Plechelmuskerk ziet er heel anders uit. De stadspoorten en andere belangrijke gebouwen kloppen wel.