Hertha Aussen

De Tweede Wereldoorlog

Tijd van wereldoorlogen

In 1920 kwam Jacob Aussen naar Wijhe om als smidsknecht te gaan werken bij Jansen Venneboer. Hij trouwde in 1923 met Klara Winter in het Duitse Hemmerden. Het Joodse gezin vestigde zich daarna in Wijhe. Hier werden de dochters Annie en Hertha geboren. Het gezin ging later wonen aan het Havenpad, waar de Aussens tijdens de bezetting te maken kregen met alle Duitse maatregelen tegen de Joden. Een ander Joods gezin in Wijhe, dat van huisarts L.G. Lezer, vertrok al in 1941 naar Zwolle. Hier werd Lezer hoofd van een Joods ziekenhuisje.

Vervolging

Op 18 mei 1943 werd het gezin Lezer gearresteerd en overgeplaatst naar Vught, later naar Westerbork. Op 6 juli vertrok men met een transport naar Sobibor, waar Lezer met zijn vrouw en twee dochters werden omgebracht. In augustus 1942 moest Jacob Aussen vertrekken naar een werkkamp bij Lievelde. Zijn vrouw Klara kwam wellicht mede daardoor terecht in een ziekenhuis in Zwolle. De dochters Annie en Hertha bleven alleen achter aan het Havenpad. In de nacht van 2 op 3 oktober 1942 werden alle werkkampen ontruimd en de mensen naar Westerbork vervoerd, ook Jacob Aussen. In dezelfde nacht werden Annie en Hertha in het Havenpad opgehaald en naar Westerbork overgebracht. Gezinshereniging noemden de Duitsers dat. Toen in april 1943 het Joodse ziekenhuis in Zwolle werd gesloten en de patiënten, onder wie Klara, naar Westerbork verdwenen, was het gezin Ausssen inderdaad herenigd.

"Vaarwel"

Hertha schreef op 3 augustus 1943 aan haar vriendin Netty Renès uit Gorssel: "Vandaag is het weer schrijfdag en wil ik je eens weer een kaart schrijven. Hoe gaat het met jullie? Hier is alles O.K. Waar hou jij je overdag mee zoet? Zoals je weet werken we bij boeren om rogge te binden enz. Nu heb ik een boer getroffen die 2½ uur lopen is en 2½ uur terug. Dus je kunt nagaan dat ik wel genoeg loop. Netty, je kunt als je wilt ons een pakje fruit sturen van 2 kg., als er tenminste al fruit is. Je kunt wel indenken dat we graag eens een appel willen eten. Vandaag ben ik juist 10 mnd. hier. Een hele tijd al. Nu Netty, ik eindig. Schrijf je eens gauw terug? Groet je fam. leden van me en zelf een dikke kus, je Hertha". Op 14 september 1943 werd het gezin op transport gesteld naar Auschwitz. Dochter Hertha, die steeds gecorrespondeerd had met haar vriendin, wierp nog een laatste briefkaart uit de trein met de volgende tekst: "M'n liefste Netty, De laatste afscheidskaart ontvang je van uit de trein, zoals je ziet. We zitten met ruim 40 mensen + bagage en het is benauwd in de veewagen. We zijn vol goede moed tot een spoedig weerzien in ons dierbaar Hollandje. Vaarwel, een kus, Hertha". Op 17 september 1943 kwamen Jacob, Annie en Hertha om het leven in de gaskamers. Klara Aussen werd naar de experimentenbarak overgebracht en overleed na de bevrijding van het kamp op 2 maart 1945 aan de gevolgen van alle experimenten.

Herdenking

Hertha Aussen kreeg bekendheid omdat haar brieven aanleiding waren voor diverse publicaties, zowel in Westerbork als in Wijhe. In 2010 verscheen een boekje over haar korte leven. Ook zijn er een videofilm en een toneelvoorstelling gemaakt en was er een expositie in het Herinneringscentrum Kamp Westerbork. In 1995 is een herinneringsplaquette aangebracht aan de woning in het Havenpad.