Roemruchte Vikingtocht

Sluiting van het Overijsselse Kanaal

Tijd van televisie en computers

Op 2 februari 1974 vertrok een Vikingschip met aan boord zeventien vervaarlijk uitziende Vikingen vanuit Raalte richting Den Haag. Onder grote belangstelling en klokgelui werden de mannen uitgezwaaid door B&W, de volledige gemeenteraad en vele anderen. Wat was er aan de hand?

Roep om rijkssteun

Het kanaalvak Raalte-Deventer van het Overijssels Kanaal, geopend in 1858, werd in zijn bestaan bedreigd en daarmee de hieraan gevestigde bedrijven én werkgelegenheid. Geen enkele instantie durfde het aan het kanaal uit te diepen, zodat het bevaarbaar zou worden voor schepen tot 300 ton. De scheepvaart was voor het plaatselijke bedrijfsleven belangrijk: in 1973 bijvoorbeeld was in totaal nog 178.000 ton per schip naar Raalte vervoerd. Allerhande instanties, zoals de Kamer van Koophandel en de Sociaal-Economische Adviesraad Zuidwest‒Overijssel, steunden het plan voor behoud en verbetering van het kanaal. Maar de hamvraag bleef: wie moest dat betalen? De kosten werden geraamd op f 15.000.000,‒(circa € 7.000.000,‒), een bedrag dat door de gemeente Raalte en de betrokken bedrijven onmogelijk was op te brengen. Conclusie: het Rijk moest bijspringen.

"Löss det knaal"

Gemeentesecretaris Theo Luiten bedacht dat een actie alleen succes kon hebben als die uiterst ludiek werd uitgevoerd en nodigde Bernard Aa en Herman Hannink ten gemeentehuize uit om die gedachte gestalte te geven. Het resultaat is hierboven al aangegeven. De eerste tussenstop van de Vikingentocht naar het Binnenhof was in het Deventer raadhuis, waar burgemeester Bolkestein (in de Vikingtaal "Bølkestøn") de Vikingen een oorkonde overhandigde met steunbetuiging van het voltallige stadsbestuur. Op 3 februari 1973 werd bij de politie van Bronkhorst aangifte gedaan van het vangen van vetgemeste kippen door een vervaarlijk uitziende roversbende. De aangifte werd geseponeerd... In Wijk bij Duurstede (voorheen "Dorestad") werden na een hevig gevecht de poortwachters in de boeien geslagen en pas na het nuttigen van het nodige geestrijke vocht vrijgelaten. Op dinsdag 5 februari arriveerde het robuuste gezelschap in de Hofstad en na een toespraak van Ragnar Ruigbroek werd aan minister Th. Westerterp een petitie aangeboden, die in harde bewoordingen werd pleitte voor verbetering van het Overijssels Kanaal. Tevens werd een runensteen met de tekst "Löss det knaal" overhandigd aan Kamervoorzitter Anne Vondeling, die hem vanwege het gewicht bijkans uit handen liet glippen, terwijl toegesnelde bodes het gevaarte snel overnamen om hem vervolgens in het depot te laten verdwijnen. Vondeling noemde het "de mooiste en sympathiekste demonstratie die ik hier ooit heb meegemaakt". Een en ander onder massale belangstelling van het meegereisde Raalter publiek.

Roemloos einde

Toch bleek de actie op het Binnenhof weinig succesvol. Westerterp hield zich glimlachend op de vlakte en Anne Vondeling was zelfs kritisch gestemd. Alleen D'66 (Jan Beekmans en Jan Terlouw) en ook boer Koekoek van de Boerenpartij toonden zich ferm voorstander van de plannen. "Er worden al teveul kanaal'n dichtgegooid, veural in het noord'n van het land. Ik bin helemaol veur", aldus Koekoek. Het baatte uiteindelijk allemaal weinig. Niemand nam het initiatief, noch de gemeente, noch de provincie, noch het Rijk. De aan het kanaal gevestigde bedrijven dreigden met vertrek uit Raalte (Van den Berg Beton, Cosal, CAVV, MBI, Van Merksteijn Staalbouw) met verlies van honderden arbeidsplaatsen, wat naderhand ten dele ook gebeurde. Op 4 augustus 1983 maakte minister Smit-Kroes van Verkeer en Waterstaat een eind aan alle onzekerheid: het kanaal ging op 1 augustus 1988 dicht, luidde haar boodschap. Ze hakte de knoop onverwacht snel door, omdat haar duidelijk werd dat de patstelling niet doorbroken kon worden. Het betekende na 130 jaar het roemloos einde van de scheepvaart op het Overijssels Kanaal tussen Raalte en Deventer.