Villa de Hulst

Fabrikantenvilla’s rondom Oldenzaal

Tijd van wereldoorlogen

In de tweede helft van de 19de eeuw beleefde de Twentse textielindustrie hoogtijdagen. In de Twentse steden werden grote spinnerijen, weverijen en fabrieken gebouwd. De directeuren verdienden veel geld en kochten grond op de mooiste plekken. Vooral de omgeving van Oldenzaal was zeer in trek vanwege de stuwwal met de Tankenberg, de Paasberg en de Hakenberg. Op die hoogste punten, met vaak weidse uitzichten op de omgeving, werden prachtige villa´s en buitenhuizen gebouwd. De Oldenzaalse fabrikantenfamilie Gelderman gaf een familielid, de bekende Amsterdamse architect Karel Muller, opdracht villa's te ontwerpen. De prachtige architectuur leidde ertoe dat ook de andere fabrikanten hun villa of buitenhuis door Muller lieten ontwerpen.

Huize Kalheupink

Aan oostkant van Oldenzaal werd in 1865 in opdracht van de familie Gelderman Huize Kalheupink gebouwd. Een grote, statige villa met trappartijen en een bordes. In de periode 1913-1925 werden door Leonard Springer, een vriend van Karel Muller, de tuinen aangelegd. De vrouw van Gelderman wilde een tuin naar Engels voorbeeld. Daarom wordt de tuin in de volksmond nog steeds de Engelse Tuin genoemd. Een Engelse tuin kenmerkt zich door zijn natuurlijke karakter, met waterpartijen en ronde vormen, doorkijkjes, bloemperken en bankjes op mooie plekken. Het terrein van het park had veel hoogteverschillen, daarom werden er voor de ontwatering twee vijvers gegraven, de Appel en de Peer. De Appel lag hoger dan de Peer. Door de vijvers met een buis met elkaar te verbinden, voedde de ene vijver de andere, waarna het overtollige water naar lager gelegen sloten werd afgevoerd. De tuin werd voorzien van inheemse en uitheemse bomen, struiken en bloemperken. Een parkweide met duiventil completeerde het geheel. Toen in 1925 de tuin gereed was, werd de omgeving van Oldenzaal getroffen door een cycloon. Daarbij werd veel schade aan het bomen-bestand aangericht. In 1957 werd de oude statige villa afgebroken. 1 jaar later werd de huidige villa in Engelse stijl gebouwd, op een lagere minder dominante plek in het park.

Villa de Hulst

Voor fabrikant Joan Gelderman ontwierp architect Karel Muller villa de Hulst. Het terrein aan de weg OldenzaalBentheim, waarop de villa in 1916 werd gebouwd, was in vroegere tijden met de boerde-rijen de Holst en erve Wevelkate bezit van de Oldenzaalse richter Bos. Hij liet er een parkachtig bos aanleggen met paden in de vorm van een ster. Het park werd door Leonard Springer grotendeels gehandhaafd en verder uitgebreid in gemengde stijl, met lanen, hagen, boomgaard, weide en moestuin. Vanaf de Bentheimerstraat werd een brede oprijlaan naar de villa aangelegd. Aan het begin van de oprijlaan smeedde de Oldenzaalse smid Loohuis een prachtige toegangspoort. In het midden werden op kustzinnige manier hulstbladeren gesmeed. Het park is anno 2012 niet toegankelijk voor publiek. In 1922 ontwierp Karel Muller nog een koetshuis dat aan de Bentheimerstraat werd gebouwd. Helaas is het koetshuis geheel in verval geraakt. Oldenzaal heeft met villa de Hulst een unieke en prachtige buitenplaats in haar gemeente.

Villa Egheria

Op het hoogste punt van de Tankenberg even verder op de stuwwal werd in 1909 in opdracht van textielfabrikant Ten Cate een villa gebouwd. Een locatie met uitzicht op de omgeving. Architect Karel Muller en zijn vriend Springer namen huis en tuinen voor hun rekening. Ten Cate noemde het landhuis naar de eerste letters van de voornamen van zijn oudste vier kinderen: Egbert Henk, Richard en Arnold. Aan het begin van de oprijlaan naar de villa werd aan de Bentheimerstraat een prachtig koetshuis gebouwd in cottage-stijl. Beneden stonden de rijtuigen en later de auto's van de familie. Boven woonde de chauffeur/tuinman. Aan het einde van de Tweede Wereldoorlog had de Duitse generaal Blaskowitz tijdelijk zijn hoofdkwartier in het monumentale landhuis. Dat werd door de ondergrondse aan Engeland doorgegeven. Op Goede Vrijdag 1945 werd de villa gebombardeerd. Blaskowitz ontsprong de dans. Van de villa restte een puinhoop. In 1948 is de villa herbouwd, kleiner en minder uitbundig dan het oorspronkelijke ontwerp.