I wojna światowa

Wojna i neutralność

W latach 1914 - 1918 toczyła się w Europie wielka wojna, która, choć niosła za sobą poważne konsekwencje również dla Holandii, oszczędziła jej jednak swoich największych okrucieństw. W I wojnie światowej państwa centralne (Niemcy, Austria i Turcja) wałczyły przeciwko państwom tzw. ententy (Francja, Wielka Brytania i Rosja). W rzeczywistości walczyli ze sobą przede wszystkim żołnierze dwóch wrogich stron konfliktu, bez końca tkwiący w ciągnących się kilometrami okopach. Jeśli trafili pod ostrzał, jedyne, co mogli zrobić, to szukać schronienia przed wybuchającymi pociskami i mieć nadzieję na pomyślny rozwój sytuacji. Jeszcze bardziej bezsilni byli wtedy, gdy wzywano ich do bezpośredniego ataku. Kiedy tylko zdołali wydostać się z okopu, niemal natychmiast trafiali pod ostrzał karabinów maszynowych czyhającego wroga. W tej wojnie po raz pierwszy zostały wykorzystane także gazy bojowe. I wojna światowa pochłonęła miliony ofiar. Kiedy w 1917 roku Stany Zjednoczone przyłączyły się do państw ententy, strona zyskała przewagę w konflikcie. W listopadzie następnego roku państwa centralne skapitulowały.

Holandia pozostawała neutralna, bowiem od wieków neutralność stanowiła fundament holenderskiej polityki zagranicznej. Jednocześnie wojsko było w pełnej gotowości do obrony własnych terytoriów. Ponadto kraj musiał zmierzyć się z innymi, pośrednimi skutkami wojny. Schwytano wielu belgijskich uchodźców, którzy przeważnie trafiali do obozów namiotowych. Na skutek upadku międzynarodowego handlu rosło bezrobocie, a liczne okręty handlowe były ostrzeliwane. Wprowadzono kartki na żywność, której ciągle brakowało. W latach 1917 i 1918 w Amsterdamie i w Rotterdamie zdesperowane gospodynie domowe plądrowały banki żywności.

Już w czasie wojny i tuż po niej wiele państw Europy doświadczyło rewolucyjnych przewrotów. W Rosji car został zdetronizowany i zamordowany. W Niemczech i w ówczesnych Austro-Węgrzech cesarstwo zastąpiono republiką. Także w Holandii podczas wojny doszło do istotnych przemian politycznych. W roku 1917 wprowadzone zostało powszechne prawo wyborcze. Kobiety uzyskały je w 1919 roku, już po zakończeniu wojny. Od 1919 roku Holandia jest państwem w pełni demokratycznym: każdy dorosły obywatel lub obywatelka ma prawo - poprzez udział w wyborach - decydować o losach kraju.