Nederlandse geschiedenis als nationaal bindmiddel

Het idee van een verplichte canon roept associaties op met de negentiende eeuw en het verlichte beschavingsoffensief. Met een nationale overheid die oplegt wat de jeugd moet weten. Met een bedillerige elite die het volk vertelt hoe een goede burger te zijn. Dit druist in tegen het vrijheidsbesef en het primaat van de individuele ontplooiing die in Nederland diep zijn verankerd: we maken zelf wel uit wat we belangrijk vinden.Bovendien is er weerstand tegen het bevorderen van de 'nationale trots'. Critici menen dat het hameren op een glorierijk Nederlands verleden kan leiden tot eng-nationalisme. Lopen we niet het gevaar dat minder fraaie episodes uit de vaderlandse geschiedenis, zoals het kolonialisme en de jodenvervolging, diep worden weggestopt? Ook de afhankelijkheid van Nederland aan internationale ontwikkelingen kan uit zicht verdwijnen. En het belangrijkste: een canon sluit niet alleen in, maar ook uit. Hoe moeten nieuwkomers zich hier thuis voelen wanneer zij zich moeten herkennen in een verleden waarvan zij geen deel uitmaken? Die bezwaren snijden hout. [...] Maar historische kennis hoeft niet te leiden tot het ophemelen van het verleden. Integendeel, vaak stemt het bescheiden. Het toont dat de zaken niet zo eenvoudig in elkaar zaten als we op het eerste gezicht dachten. Een canon stimuleert het openbaar debat over de nationale geschiedenis en het kritisch nadenken over het verleden. De vrucht van die discussie kan vervolgens door historici en geschiedenisleraren worden vastgelegd. Graag met uiterste houdbaarheidsdatum, want een canon is per definitie geen vaststaand gegeven. Net als de Nederlandse identiteit is het een tijdelijke uitkomst van een voortdurend debat over wie wij zijn en hoe wij zo zijn geworden. ledere generatie maakt opnieuw uit welke gebeurtenissen het waard zijn om herinnerd te worden. En dat kunnen zowel positieve als negatieve zaken zijn. [...] De samenstelling van een canon vergt lef. Om niet te vervallen in een zouteloos polderproduct moeten duidelijke keuzes worden gemaakt. Sommige tijdvakken uit de Nederlandse geschiedenis zijn belangrijker dan andere. Veel weglaten dus, zoals Busken Huet al wist. En misschien moeten we zelfs weer durven om het verhaal centraal te zetten en de analyse daaruit te laten voortvloeien.

Leeuwarder Courant