Aadorp

Vriezenveense vlek onder Almelo's rook

Tijd van wereldoorlogen

Het ontstaan van Aadorp in het begin van de vorige eeuw is nauw verweven met de komst van de Groninger Jan Marten Kamphuis naar deze streek. Jan Marten Kamphuis werd geboren op 15 juli 1883 in Garreweer bij Appingedam. Als 21-jarige jongeman kocht hij bij Vroomshoop een stuk land. In de daarop volgende jaren verwierf hij stukjes broekland van Vriezenveense boeren. Alleen in de zomermaanden werd er op deze natte gronden gehooid; verder was het een domein van wild en watervogels en van jagers. Er waren 173 koop- en ruilactes nodig om een aaneengesloten blok van 68 ha aan de oostkant van het kanaal te verkrijgen. Het geheel werd omdijkt en er werden drie pompen geplaats om het gebied te ontwateren.

Eerste bebouwing

De broer van Kamphuis trok zich in 1916 terug en er werd 20 ha verkocht aan Nicolaas Boomars, een Hollandse veeboer afkomstig uit Ouderkerk aan de Amstel. Deze bouwde in 1916 een boerderij op de plek, waar nu dorpshuis 't Aahoes staat. De boerderij aan de Kanaaldijk werd in 1923 door brand verwoest en de familie Boomars was genoodzaakt de boerderij te verkopen en vertrok naar Haarlem. In 1927 kwam de boerderij met 7 ha grond in bezit van Nicolaas Hammink. Op haar beurt verhuisde de familie Hammink in 1964 voor uitbreiding van Aadorp en de bouw van 't Aahoes naar de Westere Kooye aan de Aadijk.

De Woesten

Ondertussen had Jan Marten Kamphuis ook een gebied van 250 ha aan de westkant van het Overijssels kanaal aangekocht. Voor de ontwikkeling ervan werd cultuurmaatschappij De Woesten opgericht. Deze onderneming werd gefinancierd door het bankiershuis Weise & Co. en de Verenigde Kalimaatschappij. Kamphuis fungeerde als directeur. Na de ontginning werden de meeste delen van het gebied al snel doorverkocht. Zo had de Staat der Nederlanden er een oppervlakte van 50 ha cultuurgrond, waar twijghout voor de Zuiderzeewerken werd verbouwd. Aan de westkant van Aadorp verschenen ook boerderijen en een aantal tuinders. In 1926 had de cultuurmaatschappij het totale gebied van rond de 400 ha ontgonnen en opnieuw uitgegeven en hield ze op te bestaan. Aan het agrarisch karakter van het gebied kwam een einde door de aanleg van het Bedrijvenpark Twente in 1980, een grootschalig bedrijventerrein dat de gehele Woesten besloeg. Het Bedrijventerrein was een initiatief van de Gemeentekring Almelo, een samenwerkingsverband van zeven gemeenten.

Buiten Wonen

In 1926 werd door Kamphuis en de Twentse fabrikant H. ten Cate Hzn. de N.V. Buiten Wonen opgericht, die zich richtte op de ontwikkeling van woningbouw aan de oostkant van het kanaal. De resterende hectares werden ingericht als tuindorp met de aanleg van de zandwegen, de huidige Peppellaan, Wilgenstraat, Kerkweg en Berkenlaan. Er werden percelen gemaakt van 10, 15 en 25 are en langs de Peppellaan van een hectare. De huizen, die de N.V. Buiten Wonen bouwde waren eenvoudige, vrijstaande arbeiderswoningen, die naar de maatstaven van toen degelijk werden gebouwd. De woningen werden in huurkoop overgedragen aan de nieuwe bewoners, die een eerste hypotheek namen bij hun werkgever en eventueel een tweede hypotheek bij de ontwikkelingsmaatschappij Buiten Wonen. Van deze markante woningen zijn er in de loop der jaren vele verdwenen of aangepast aan de eisen des tijds. Zo ontstond Aadorp, hoewel het pas deze naam kreeg bij raadsbesluit van 3 november 1930.

Vriesen Aa

In de loop der jaren kreeg Aadorp steeds meer het karakter van een dorp. Er kwam een school (1928), een brug (1930), een kerk (1932). Aan het einde van de oorlog werd er in de eerste week van april 1945 nog hevig gevochten in Aadorp en vooral om de brug en langs de Bruglaan. Jan Marten Kamphuis bleef zijn hele leven actief voor zijn levenswerk en de ontwikkeling van Aadorp. In 1948 is hij als gevolg van een ongeval overleden. In 1972 werd het dorp voorzien van riolering en ontstond ook het nieuwe uitbreidingsplan "Hammink". De laatste uitbreiding van Aadorp is het plan "Molenhoek" met zo'n 60 kavels, waarvoor op 27 april 1988 de eerste schop in de grond ging. Ook dat is inmiddels volgebouwd. Sinds de gemeentelijke herindeling, die op 1 januari 2001 zijn beslag kreeg, valt de kern Aadorp onder de gemeente Almelo. De Vriesen Aa en de omliggende agrarische gronden en het bedrijvenpark Twente in de voormalige Woesten behoren nu tot het grondgebied van de gemeente Almelo.