Marechaussee in Raalte

De openbare orde

Tijd van wereldoorlogen

In 1890 staken burgemeester Osse en enkele bezorgde Raaltenaren de hoofden bij elkaar. Ze waren het beu: "import" van grondwerkers, polderjongens, turfgravers, wagenmenners, spoorlieden, bouwlieden en niet te vergeten de Raalter bevolking zelf die graag een glaasje lustte. Dat alles veroorzaakte veel ruzies, vechtpartijen en dronkenschap. Veldwachter Ariëns kon het niet meer aan. Er ging een dringend verzoek uit naar de marechaussee. Er werd een bereden brigade in Raalte gehuisvest in het pand aan de Zwolseweg, waar nu het gemeentehuis is. Daar had de vorige burgemeester gewoond, Vos de Wael, die verhuisd was naar havezate De Hofstede in Raalte. Ook de paarden vonden daar onderdak. Deze brigade was een onderdeel van de Derde Divisie. Opvallend aan het uniform waren de nestels (schoudersieraad): wit voor marechaussees en grijs voor hun brigadiers. Officieren waren in Raalte niet aangesteld. De brigade was primair verantwoordelijk voor handhaving van de openbare orde.

Integriteit hoog in het vaandel

Hoe zag Raalte er uit in 1900? Aan de hand van een telling op 1 januari 1900 kunnen we zien dat er in Raalte 5.956 mensen woonden, 3.113 mannen en 2.843 vrouwen. Er was nog geen sprake van industriële ontwikkeling, de bedrijvigheid was hoofdzakelijk gericht op de landbouw. De bevolking van Raalte had eigenlijk weinig met de marechaussees te maken. Het was de marechaussees niet toegestaan contact te hebben met de burgerij of lid te worden van een plaatselijke club. De vrouw van een (opper)wachtmeester of marechaussee mocht ook geen baantje hebben. Kortom: zij moesten zich onthouden van "intieme omgang" met de burgerij. Het waren allemaal maatregelen, bedoeld om de integriteit van de marechaussees te bewaren.

Politiekazerne

Na ruim 10 jaar verhuisde de marechaussee naar een gebouw in de Brugstraat, waar meer ruimte was. Dat was in het pand waar nu het Grieks restaurant zit, met daarnaast, waar nu een computershop is, de kamers voor de ongetrouwden en daarachter de stallen. De ingang naar de stallen was aan de Achterweg, die nu Markstraat heet. In 1924 werd nieuw gebouwd aan de Zwolsestraat. De appartementen die er nu staan zijn gebouwd in de architectuur van die kazerne. De kazerne aan de Zwolsestraat is altijd als kazerne in gebruik gebleven, tot kort na het begin van de oorlog door de Koninklijke Marechaussee. Deze is opgevolgd door de Staatspolitie, maar eveneens onder de naam Marechaussee. Voor Raalte kwam er in november 1940 een einde aan een ½ eeuw Koninklijke Marechaussee.
Na de oorlog huisde in de kazerne aan de Zwolsestraat de Rijkspolitie en in 1982 de Gemeentepolitie. Uiteindelijk is het gebouw in 1987 afgebroken en is de Gemeentepolitie verhuisd naar een nieuw gebouw aan de Kanaalstraat WZ (thans Mettingenlaan). Inmiddels is de politie op nationale leest geschoeid. Vanuit Raalte dragen de agenten zorg voor de openbare orde in de wijde regio. De misstanden uit 1890 hebben weinig aan actualiteit ingeboet.