Bij Meyeringe-woert

Tuk, pleisterplaats

Tijd van steden en staten

Ooit lag de buurschap Tuk in een weidegebied aan de noordzijde van de Steenwijker Aa. Deze weiden werden woerten genoemd. In 1390 was hier, aan de oude heirweg naar Friesland, het erve Meyeringe. Op deze locatie is de buurschap Tuk ontstaan. Over de verklaring van de naam Tuk bestaat geen eenduidigheid. De naam zou te maken kunnen hebben met een gemeenschappelijk weide: tsjoech (Fries) of het landschap dat hier van de hoogte rond Bergstein naar beneden duikt: tücken (middelhoogduits). De Nederlandse geschiedschrijver P.C. Hooft (1581-1647) beschrijft in zijn Nederlandsche Historiën in het hoofdstuk over het beleg van Steenwijk (1580-1581) de aanwezigheid van Spaansgezinde troepen op den Tuck.

Pleisterplaats

Tuk was eeuwenlang een buurschap en pleisterplaats, waar reizigers vanuit en naar Friesland voor korte of langere tijd verbleven. Er waren twee etablissementen: Het Wapen van Friesland, dat later bekend werd als café Ter Schure, en De Zon. Het laatstgenoemde pand is in 1957 afgebroken, omdat het voor het steeds drukker wordende verkeer aan een levensgevaarlijke bocht lag die tot ongelukken leidde. Rond 1900 stond in Tuk slechts een handjevol woningen aan de weg die tegenwoordig de Tukseweg wordt genoemd.

Villa's

Nabij Tuk lagen andere buurschappen: Oosterhoek, Bergstein en Lage Egge. De bebouwing aan de Grindweg, die in het de eerste helft van de 20ste eeuw zo heette, maar sinds 1959 Oldemarktseweg wordt genoemd, kwam rond de jaren '30 tot stand. De buurschap Oosterhoek werd in datzelfde jaar omgedoopt tot Bergweg. In de buurschap Bergstein stonden slechts enkele woningen. Het voornaamste gebouw was villa Bergstein die vanaf 1850 door notaris P.H.P. van Marle werd bewoond. Daarna had deze villa jarenlang hoofdzakelijk een horecabestemming. Aan het eind van de 19de eeuw werden hier openluchtconcerten gehouden door militaire korpsen. In 1939 betrok burgemeester F.M. van Panthaleon baron van Eck het pand. Zijn opvolger, L.G. Boldingh, heeft er vanaf 1962 gewoond tot aan zijn afscheid in 1973. In dat jaar ging de gemeente Steenwijkerwold op in de gemeente Steenwijk. Het gemeentebestuur verliet toen de villa Oostwold in Tuk, die sinds 1890 dienstdeed als gemeentehuis. De villa wordt anno 2013 onder de naam Ons Dorpshuis vooral gebruikt door de verschillende verenigingen in het dorp.

Bewoning en bedrijvigheid aan de weg

Pas vanaf ongeveer 1950 ontwikkelde Tuk zich tot een dorp. De afzonderlijke buurschappen werden met elkaar verbonden door nieuwe straten, zoals Ter Zwege en de Bergsteinlaan. Sommige straatnamen herinneren aan de namen van oude boerenerven: Remmelinge en Hummelingen. De meeste bedrijvigheid bevindt zich vanouds aan weerszijden van de Tukseweg. Hier begon het bekende bedrijf Dijka - inmiddels omgedoopt tot Dyka - met zijn succesvolle industriële productie van hulpstukken voor kunststof buis. De rondweg uit 1959, die van de Havelterberg naar Witte Paarden liep, ontlastte het verkeer in Steenwijk en Tuk. De in 1911 opgerichte coöperatieve zuivelfabriek Ons Belang bracht een groei van de werkgelegenheid teweeg. De fabriek ontwikkelde zich tot een grote zuivelconcentratie. In 1962 kwam er een fusie tot stand met de zuivelfabrieken in Giethoorn en Oldemarkt (Tuk Oldemarkt Giethoorn, afgekort T.O.G.). In 1965 groeide de fabriek uit tot kaasfabriek NOVAC. Als gevolg van een nog verdergaande fusies werd het zuivelbedrijf in Tuk uiteindelijk in 1993 gesloten.

Tegenwoordig telt Tuk ruim 1.700 inwoners. Net voor de laatste eeuwwisseling kreeg Tuk ineens landelijke bekendheid door de band Mannenkoor Karrespoor, die een aantal hits scoorde met nummers als Mooi man! en Lekker op de trekker.