Grensgeschillen en Leeuwenpalen

De grens tussen Utrecht en Holland

In de 14e eeuw werd ontdekt dat turf een belangrijke vervanger was van steeds schaarser wordend hout. Turf is de in een veengebied afgegraven grond, die na droging geschikt is als brandstof. Het veengebied tussen de rivier de Vecht en de Eem, op de grens van het graafschap Holland en 't Sticht, werd daardoor een strijdgebied. In de vroege 14e eeuw streden de graaf van Holland Willem V en de Utrechtse bisschop Jan van Arkel om het gebied.

Bij het tekenen van de vrede, werd er door de twee heren ook een verdrag gesloten over de loop van de grens. Bij het begin van die grens werd toen, door Jan van Arkel, de eerste houten "Leeuwenpaal uit 1356" geplaatst. De grenstwisten bleven echter gewoon doorgaan. De Bourgondische Keizer Karel V stelde in 1535 opnieuw de grens vast, maar ook daarna stopte de strijd niet. Soms gingen de partijen zover, dat ze de grenspalen verzetten om hun eigen grondgebied groter te maken.

Vanaf 1719: stenen palen

Nadat in 1719 een overeenkomst was gesloten tussen de twee provincies, werden langs de grens 23 hardstenen palen geplaatst. Aan weerszijde van het bovenste deel van iedere paal, werden de wapens van het Graafschap Holland en van de provincie Utrecht ingebeiteld.

Ook nu nog staan de palen op deze oude grens. Elf ervan staan op de grens van Maartensdijk en het Gooi. In de loop van de tijd gingen er palen stuk of er waren palen verdwenen. Ir. Odé uit Delft kreeg de opdracht nieuwe palen te ontwerpen. In 1925 zijn acht nieuwe Leeuwenpalen geplaatst. Later zijn enkele palen vervangen na beschadiging, of na aanrijding door een voertuig. De laatste paal staat nu bij boerderij "Vrede 't Best" aan het Tienhovens kanaal. De palen zijn tegenwoordig een Rijksmonument.