Nieuw dorp met oude naam

Scheerwolde, centrum voor ontginningspolders

Tijd van televisie en computers

Ten westen van de tegenwoordige Lakeweg lag ooit het kerspel (parochiegebied) en schoutambt (bestuurs en rechtsgebied) Scheerwolde. De naam duidt op een bebost gebied waarin de bewoners ieder een aandeel (schaar) hadden. Het dorp omvatte, behalve Scheerwolde, ook de nog altijd bestaande buurschappen Muggenbeet, Nederland en Wetering. In 1270 had het een eigen kerk, gesticht vanuit IJsselham en gewijd aan Sint Nicolaas. De voormalige kerk stond aan de Wetering, ongeveer 2,5 km ten noordwesten van het tegenwoordige Scheerwolde. Door vernatting raakte het gebied ontvolkt en werden schoutambt en kerspel opgeheven.

Nieuwe polders

Als gevolg van de kleinschalige, maar gestage en veelvuldige turfwinning vanaf de 16de eeuw was het lage deel van het Land van Vollenhove geleidelijk aan onbegaanbaar en te nat voor de landbouw geworden. De ingebruikname van het gemaal A.F. Stroink in 1920 verbeterde de waterhuishouding van het hele gebied aanmerkelijk. Daarna werden plannen gemaakt voor inpoldering (waterpeilbeheer) en ontginning (vlakmaken, bezanden, draineren en inrichten) tot landbouwgrond. Met dit doel werd in 1928 de N.V. Ontginningsmaatschappij Land van Vollenhove opgericht, onder leiding van dijkgraaf A.F. Stroink. Als ringvaart voor de waterhuishouding en als scheepvaartweg werden twee kanalen gegraven: Beukers-Steenwijk en Steenwijk-Ossenzijl. Voor de huisvesting van de polderwerkers werden zes Rijkswerkkampen gebouwd. Na het afkomen van een landelijk ontginningsverbod in 1961 werden de werkzaamheden echter voortijdig afgerond. Van de geplande ontginning van 6.700 ha was toen 4.000 ha gerealiseerd, verdeeld over vijf polders (afdelingen I-V). Deze polders heetten: Giethoorn (I), Gelderingen (II), Halfweg (III), Wetering-Oost (IV) en Wetering-West (V). Te midden van deze polders, in afdeling IV, begon men in 1952 met de aanleg van een nieuw dorp: Scheerwolde, ongeveer halverwege Steenwijk en Blokzijl.

Het nieuwe Scheerwolde

Scheerwolde ligt dichtbij de provinciale weg N333 en tussen de grote natuurgebieden Wieden en Weerribben. De plattegrond en het stratenplan van Scheerwolde zijn het resultaat van een harmonieus ontwerp dat wordt gekenmerkt door gebogen en schuine lijnen. De bebouwing bevindt zich voor een groot deel aan de noordwestelijke omtrek van de Brink, het middelpunt van het dorp. Door een gedenksteen te plaatsen in de eerste woning van het dorp opende koningin Juliana op 1 juli 1953 het nieuwe Scheerwolde. Op deze steen is een feniks afgebeeld die uit het moeras tevoorschijn komt: het oude Scheerwolde als nieuw herrezen. Veel van de ruim 400 inwoners nemen actief deel aan een gevarieerd verenigingsleven. Niettemin ervaart men ook hier de gevolgen van vergrijzing, ontvolking en schaalvergroting die de leefbaarheid in het geding brengen. Sinds kort worden daarom pogingen ondernomen tot opwaardering van dit bijzondere dorp.