Kerken in Westbroek en Maartensdijk

Twee Gotische baksteenkerken uit de 15e eeuw

Op 6 Maart 1457 werd door de Dominicaan Joost Borre, wijbisschop van Bourgondie, een kapel aan de Kerkdijk ingewijd. De inwoners van Westbroek hoefden nu niet meer ter kerke te gaan in Zuilen. Deze Bartholomeus kapel werd al snel te klein. Al in 1467 werd begonnen met een grote Gotische Baksteenkerk, die in 1481 werd afgebouwd. In 1477 werd Westbroek een zelfstandige Parochie en hoorde niet meer tot de St. Jacobus parochie in Utrecht.

In de 16e eeuw werd de kerk uitgebreid met een monumentaal koor en een Consistorie. Eeuwen lang heeft de kosterswoning achter de kerk als school gediend voor Westbroek en Achttienhoven. Kosters waren behalve koster, ook onderwijzer. In de twee kleine kapellen, die tegen de toren zijn aangebouwd zijn de fresco's uit de vroege 16e eeuw, gerestaureerd in 1992/1993. Een reden voor velen om de kerk te bezoeken. In 1545 werden in het koor de ingewanden van graaf Willem van Rennenberg begraven. Zijn hart werd in Zuilen en zijn lichaam in de abdij van Oostbroek begraven. In het koor ligt ook het beeld van Boudewijn van Sterkenburg. Op de toren heeft tot 1723 een lantaarn, een klein koepeltje, gestaan dat in 1750 is vervangen door een torenspits.

Aan de Maartensdijkse Wetering, in het gerecht Oostveen, werd in 1465 door het Domkapittel, een kapel gebouwd. Voordat de kapel er stond, kerkten de bewoners in de Jacobikerk in Utrecht. Die St. Jacob's kapel is het oudste gedeelte van de laat-Gotische baksteenkerk, die nu nog staat aan de Dorpsweg. Deze kerk werd in 1550 afgebouwd en in 1555 werd Maartensdijk een zelfstandige parochie.

Er ontstond een grote brand in de Pastorie in 1692. Ook een deel van de toren werd verwoest. Pastorie en toren werden een jaar later weer opgebouwd. Een nieuwe  Pastorie werd gebouwd in het begin van de 19e eeuw. In 2017 werd deze vervangen door een identiek wit gepleisterd bouwwerk.