Grafheuvels

Tijd van jagers en boeren

Heb je wel eens een heuveltje gezien, verscholen in het bos of op een heideveld? Grote kans dat het een grafheuvel is. Van de Steentijd tot de Bronstijd, zo'n 2800 jaar tot 1000 jaar voor Christus, begroeven mensen de doden op verschillende manieren. Soms werden de doden gecremeerd. In andere tijdsperioden werden ze in een hunebed of een grafheuvel begraven. Grafheuvels vind je door heel Nederland. In Drenthe zijn op tientallen plekken grafheuvels te vinden.

De grafheuvel
In de Steentijd werd de dode begraven in een grafheuvel, waarover plaggen en aarde werden gelegd. Er werden waarschijnlijk meerdere mensen begraven in de grafheuvel. Wat later in de tijd werden de doden gecremeerd. Op de plek van de crematie werd ook een grafheuvel gemaakt. Een dergelijke grafheuvel noemt men een brandheuvel. Soms is er een krans van palen of een sloot om de grafheuvel heen gelegd.

Hekserij
In de Middeleeuwen, en ook nog lange tijd daarna, werd gedacht dat de grafheuvels te maken hadden met hekserij. Er zouden witte wieven (heksen) in de grafheuvels wonen. Vanwege dit bijgeloof en ten behoeve van de akkerbouw werden er in de Middeleeuwen veel grafheuvels weggehaald. Best jammer, als je je bedenkt dat er in de grafheuvels bijzondere speerpunten en potten werden mee begraven. Heel veel van die voorwerpen zijn verloren gegaan.

Rituelen
In een aantal grafheuvels zijn objecten gevonden die samen met de dode werden begraven. Voor mannen waren dat bijlen, speerpunten en aardewerk potten. Vrouwen kregen sieraden en potten mee. Deze vondsten zijn van grote waarde voor archeologen, omdat ze iets vertellen over de cultuur en leefwijze in die tijd. Tegenwoordig vermoed men dat de mensen in de steentijd dachten dat de dode deze grafgiften in een volgend leven weer kon gebruiken.

De galgenberg
De grafheuvels werden in de Middeleeuwen ook gebruikt als afschrikmiddel. Omdat de heuvels vaak als herkenningspunt op routes werden gebruikt, kwamen er veel reizigers langs. Op de grafheuvel werden veroordeelde misdadigers opgehangen aan een galg. De lijken liet men bungelen, zodat het een afschrikwekkend beeld vormde voor de mensen die er langs kwamen. Op verschillende plekken in Drenthe (Anloo, Balloo, Pesse, Sleen, Westerbork) liggen galgenbergen. Dat zijn dus grafheuvels waar ook menselijke botten uit de Middeleeuwen in gevonden zijn.