Het Hakenberg

Landgoederen op oude grond

Tijd van wereldoorlogen

In de 19de eeuw werd een eind gemaakt aan de marken die eeuwenlang het plattelandsleven in Twente beheersten. Tot de bijzondere kenmerken van de marken behoorden de gemeenschappelijke woeste gronden. Deze waren met name bestemd om plaggen te steken, die in de potstal werden getransformeerd tot bemesting. Het collectieve extensieve beheer van deze gronden was volgens deskundigen niet efficiënt. Individuele exploitatie en nieuwe landbouwtechnieken zouden tot hoger rendement in de landbouw leiden. Bij de ontbinding van de marken werden de gemeenschappelijke gronden verdeeld. Maar wat moest men met de onontgonnen heidevelden? De textielbaronnen die aan het eind van de 19de eeuw hun vergaarde rijkdom wilden gaan beleggen, kochten de onontgonnen gronden op. Ze begonnen met ontginning, plantten er snel groeiend naaldhout op voor de kap en verkoop en lieten op het hoogste punt een landhuis (buitenverblijf) bouwen. Het Twentse heuvellandschap, ontstaan in de voorlaatste ijstijd, leende zich uitstekend voor deze activiteiten. Eén van die landhuizen werd gebouwd op de Hakenberg.

Fabuleus uitzicht

Textielfabrikant Blijdenstein kocht de gronden van het Hakenberg. Hij liet de veelal woeste gronden ontginnen. In 1898 werd op het 55 ha grote landgoed, onderaan de heuvel, een boerderij met schuur gebouwd. Een bijzondere boerderij met een "wolfskap". Ter hoogte van de zolder zien we twee sierlijke boogjes. Eén van de boogjes is open, zodat de kerkuil hier zijn nest kan bouwen. Een pachter begon er een gemengd boerenbedrijf. Op de ontgonnen gronden werden granen verbouwd en bos aangeplant, terwijl op de lager gelegen natte gebieden de koeien graasden. Op de 54,4 m hoge heuvel bouwde Blijdenstein een theehuis. Op zon- en feestdagen vertoefde de familie regelmatig op het verworven landgoed om te genieten van het uitzicht op de prachtige omgeving.

Houten villa

In 1927 liet Blijdenstein op de heuvel een chaletachtige villa bouwen. Het theehuis werd verkocht en prijkt nu nog op het landgoed Boerskotten bij Oldenzaal. De houten villa liet hij als bouwpakket uit Oostenrijk komen. Er omheen werd een parkachtige tuin aangelegd naar een ontwerp van de tuinarchitect Pieter Watten. Voor de afwatering van het terrein, waar zich bronnen bevinden, werd onder aan de berg een vijver aangelegd met een stuwwand. Bij de villa hoorde ook, zoals bij veel villa's in die tijd, een ijskelder, waar de in de winter uit de vijver gezaagde blokken ijs werden bewaard. Ze dienden om in de zomermaanden levensmiddelen en dranken te koelen. De huidige eigenaar heeft de ijskelder op dezelfde plek herbouwd. Tegenover de ijskelder ligt op de oostelijke helling, achter de boerderij, een bij de villa behorende boomgaard.

Andere buitenhuizen

Het Hakenberg is één van de vele buitenhuizen (villa's) in De Lutte. Er is in de nabije omgeving van De Lutte geen heuveltop te vinden zonder een buitenhuis. Markante villa's zijn bijvoorbeeld Egheria van Ten Cate, Duivendal van Ter Kuile, Paasberg van Stork, Poortbulten van Gelderman, Wilmersberg van Blijdenstein en de Koppelboer van Stork.