De stuw in de Regge

Van vaarweg tot ecologische verbindingszone

Tijd van steden en staten

De Regge ontspringt op het landgoed Westerflier bij Diepenheim. De rivier was in het verleden een levendige handelsweg. Aan het begin van de 14de eeuw is voor het eerst sprake van scheepvaart over de Regge met zogenaamde potten, de voorloper van de latere zompen. Tot ver in de 20ste eeuw heeft men nog met zompen op de Regge gevaren.
De rivier en de handel waren van groot belang voor Hellendoorn. Nijverdal dankt zijn ontstaan zelfs aan de ligging op de kruising van de straatweg van Zwolle naar Almelo met de Regge.

Schutstal

Het huis Schuilenburg bezat al vóór 1400 een watermolen aan de Regge. Om voldoende water te hebben, had de eigenaar een zogenaamde schutstal of stuw in de rivier geplaatst. Deze vormde een grote hindernis voor de scheepvaart, omdat hij hooguit één keer per dag werd opengezet. Anders had de molen namelijk niet voldoende water om te kunnen draaien. Ook zorgde de stuw bij hevige regenval voor overstromingen op landerijen langs de rivier tot in Rijssen. Meerdere malen hebben de schippers "dije schutte geweldelijck opgeruckt" en het toebehoren in hun schepen meegenomen en elders achtergelaten.

Waterstand

De veranderlijke waterstand was eveneens een probleem voor de scheepvaart. In de zomer moesten schippers telkens dammetjes opwerpen zodat zij voldoende diepgang kregen om verder te kunnen varen. In de winterperiode waren het juist overstromingen of ijsgang die de scheepvaart hinderden.
Om de waterstand beter te beheersen werd in 1884 het waterschap De Regge opgericht. Stukje bij beetje werd de rivier gekanaliseerd. Desondanks trad de Regge tot in de jaren zestig van de 20ste eeuw nog regelmatig buiten zijn oevers. Met de aanleg van moderne stuwen, onder meer even ten noorden van Hellendoorn, kon de waterstand effectiever gereguleerd worden. Daarnaast kon het water gemakkelijker worden afgevoerd, wat gunstig was voor de zich snel uitbreidende landbouw. Met de scheepvaart was het echter gebeurd.

Open riool

In de 20ste eeuw veranderde de rivier langzamerhand in een open riool. Fabrieken en huishoudens loosden steeds meer (chemische) afvalstoffen op de rivier. Soms had het water alle kleuren van de regenboog, afhankelijk van de verfstof die de textielfabriek op dat moment gebruikte. De rivier leefde niet meer. Nadat er waterzuiveringen werden aangelegd, kwam hier snel verbetering in. Er kwamen weer vissoorten in de Regge die decennialang verdwenen waren.

Ecologische verbindingszone

Onder invloed van nieuwe opvattingen over natuurontwikkeling werd de Regge eind 20ste eeuw aangewezen als verbindingszone in de ecologische hoofdstructuur: een lint in het landschap waarlangs flora en fauna zich ongehinderd kunnen verplaatsen van het ene natuurgebied naar het andere. In het stedelijke gebied van Nijverdal is daartoe één van de oude beddingen bij de Eversberg uitgegraven. Omdat men het tevens noodzakelijk vond om het water in sommige periodes langer te kunnen vasthouden, werd in de eenentwintigste eeuw begonnen met het uitvoeren van plannen om de Regge zijn natuurlijke, meanderende loop terug te geven. De gemeente Hellendoorn is hiermee ook voor de komende generaties waterproof.