Jeruzalem van Twente

Gebedshuizen in de 20ste eeuw

Tijd van televisie en computers

Haaksbergen heeft zoals vele andere plaatsen meerdere bijnamen. De gemeente afficheert zich als Ster in Twente. Tijdens het carnaval is de naam 't Asscherdorp. Een andere bijnaam is Jeruzalem van Twente, ingegeven door het feit dat in het centrum binnen een paar honderd meter vijf gebedshuizen staan: een katholieke, hervormde en gereformeerde kerk, plus een synagoge en een moskee.

St. Pancratiuskerk aan de Markt is veruit de oudste kerk. In de loop der jaren is er veel veranderd en uitgebreid aan dit uit Bentheimerzandsteen opgetrokken gebouw. De achthoekige Nederlands Hervormde kerk aan de Jhr. von Heijdenstraat dateert uit 1853. Er stond hier al een type Waterstaatskerk uit 1811, maar die brandde in 1851 af. De naam Waterstaatskerk is ontleend aan het Ministerie van Waterstaat, dat de protestanten hielp bij het ontwerpen van een nieuw kerkgebouw. Dat was nodig omdat de protestanten in het kader van de gelijkschakeling van de godsdiensten de Pancratiuskerk hadden moeten teruggeven aan de katholieken, die als grootste geloofsgroep recht hadden op deze kerk. De Maranathakerk aan de Enschedesestraat is van de Gereformeerde Kerk, die net als de Hervormde Gemeente deel uit maakt van de Protestantse Kerken in Nederland. In 1954 werd dit kleine kerkgebouw de vervanger van het kerkje van Ten Hoopen uit 1899 aan de Zeedijk. De Maranathakerk heeft geen toren, omdat de lidmaten dat niet wilden. In 1827 werd aan de Enschedesestraat (nu Ruisschenborgh) de eerste steen gelegd voor de synagoge van de kleine joodse gemeenschap. Later kwamen hier een schooltje en een badhuis bij. Door de Tweede Wereldoorlog raakte alles in verval. Alleen de synagoge bleef over en is na een restauratie in 1982 in gebruik van de Liberaal Joodse Gemeente Twente.

Moskee

De moskee Ertugrul Gazi Cami staat aan de Blankenburgerstraat. Dit van een minaret voorziene gebouw is het religieus en sociaal centrum van de islamitische gemeenschap. In de jaren zeventig kwamen veel Turken naar Haaksbergen om te werken in Twentse fabrieken. Na enige omzwervingen door leegstaande schoolgebouwen, bouwden zij in 1999 hun eigen gebedsruimte. Het gebouw kenmerkt zich door traditionele Turkse vormen. Ertugrul = grote stichter Ottomaanse Rijk, Gazi = eretitel, Cami = moskee.

Andere kerken

De kerk Onze Lieve Vrouw van Lourdes uit 1958 is een kopie van de kerk van de Carolus Borromeusparochie in Soesterberg. Architecten waren de in kerkgebouwen gespecialiseerde Van Beers en Van der Linden. Na een ingrijpende verbouwing in 1996 ontstond een multifunctionele zaal, de Lourdeszaal. De pastorie heet het Alphons Ariënshuis en is het centrum van de nieuwe parochie St. Franciscus van Assisië, waarin Haaksbergen, Buurse en Boekelo samengaan. De H.H. Bonifatius en Gezellen in de Veldmaat dateert uit 1934, toen de Fries Jetze Brandsma daar bouwpastoor was. Architect was Johan Sluymer uit Enschede. Bonifatius had naam gemaakt als missionaris van het christendom. De Hervormde kerk en pastorie in Buurse zijn omstreeks 1857 gebouwd met stenen door de kerkgangers zelf gebakken, om kosten te besparen. In de grondvorm herkent men een T. Heel bijzonder is dat dit godshuis breder is dan lang. Buurse had al rond 1853 een bakstenen kerk. Toen die niet meer aan de eisen voldeed, is een nieuwe kerk gebouwd. Het geld daarvoor kwam uit een gedeeltelijke verkoop van het kerkelijk bezit, een groot legaat en vele kleine bijdragen. In april 1940 werd deze door architect Sluymer ontworpen Maria Praesentatiekerk in gebruik genomen. In 1926 werd besloten een kerk te stichten op het punt waar de buurschappen Eppenzolder, Boekelo en Holthuizen bij elkaar komen. De kerk kreeg de naam van St. Isidorus.