Op zo'n tweederde van de basisscholen wordt de canon van Nederland gebruikt. En de website www.entoen.nu krijgt van de gebruikers het rapportcijfer 7,8. Dat zijn de meest in het oog springende conclusies van het onderzoek naar de canon in het basisonderwijs dat bureau Oberon in opdracht van stichting entoen.nu heeft uitgevoerd.
Doel van het onderzoek was om in kaart te brengen hoe het staat met de kennis over en het gebruik van de canon van Nederland in het basisonderwijs. Het onderzoek is daarmee een vervolg op de 'Nulmeting' die in 2008 is uitgevoerd.
Bekendheid canon is toegenomen
De bekendheid van de canon is sinds 2008 flink toegenomen. Op
vrijwel alle onderzochte basisscholen is men er ook goed van op de
hoogte dat de canon is opgenomen in de kerndoelen. Dit feit is
overigens niet de reden die het meest wordt opgegeven toen de
onderzoekers vroegen naar de beweegreden om de canon te gebruiken.
De meeste leerkrachten geven daarvoor de meer inhoudelijke reden
dat ze de onderwerpen in de vensters van belang vinden voor
leerlingen.
De canon is populair bij gebruikers
Degenen die zelf de canon in hun onderwijs gebruiken zijn over het
algemeen positief over de canon en de website www.entoen.nu. Ze
vinden het materiaal aantrekkelijk voor leerlingen en een goed
hulpmiddel om de Nederlandse geschiedenis dichterbij de leerlingen
te brengen. Uit het onderzoek blijkt ook dat er een grote variëteit
bestaat in de manier waarop de canon in het onderwijs wordt
gebruikt. Sommige leerkrachten gebruiken er af en toe een klein
onderdeel van, bij anderen heeft de canon de methode vrijwel
overbodig gemaakt.
Redenen voor niet-gebruik
Er zijn ook leerkrachten en directeuren die de canon bewust niet
gebruiken. De belangrijkste reden die in deze groep leeft is dat
men vindt dat de onderwerpen al voldoende verwerkt zijn in het
onderwijs en in de methode. 'Waarom zou je de canon dan nog
gebruiken?' is de teneur. Een tweede (minder vaak opgegeven) reden
is minder principieel van aard: men wil wel, maar het is er gewoon
nog niet van gekomen.
Website oogst veel lof
De website www.entoen.nu wordt veel geprezen door de respondenten
in dit onderzoek. Met name het beeldmateriaal wordt enthousiast
ontvangen, hoewel ook aan dit materiaal altijd aspecten te
verbeteren vallen (bijvoorbeeld de discussies in de canon-clips).
De invoering van het digibord is wat dat betreft gunstig, want de
website wordt het meest klassikaal met het digibord gebruikt.
Werken aan toekomstbestendigheid
Om de canon ook toekomstbestendig te laten zijn is het van belang
om goed te kijken naar de redenen die worden opgegeven door de
leerkrachten die de canon bewust niet gebruiken. Een gangbare reden
voor niet-gebruik is dat men zegt een methode te gebruiken en het
daarom niet nodig of handig te vinden om daarnaast nog extra dingen
te moeten toepassen in de les. Toch komt het ook nog regelmatig
voor dat leerkrachten eigenlijk niet zo heel goed op de hoogte zijn
van het doel van de canon en de website (en de mogelijkheden die
deze biedt). Voor verschillende respondenten was deze enquête een
eyeopener; dat maakt duidelijk dat het geen kwaad zou kunnen om de
canon weer eens actief onder de aandacht te brengen van scholen en
leerkrachten.
Uit dit onderzoek blijkt ook dat er verschillende manieren zijn waarop de toekomstbestendigheid van de canon vergroot kan worden. Er is vraag naar meer mogelijkheden om leerlingen zelfstandig met de canon te laten werken, om de canon gemakkelijker in te kunnen zetten bij onderzoekend leren en enkele voorlopers op het gebied van ict zien nog allerlei mogelijkheden voor een canon-app en digitaal lesmateriaal dat gebruikt kan worden met tablets.
Altijd iets te wensen…
Natuurlijk blijft er altijd iets te wensen over, ook bij
leerkrachten. Hun voorkeur ligt dan vooral bij uitbreiding van
achtergrondinformatie en lesmateriaal. Aan trainingen en onderlinge
uitwisseling lijkt nauwelijks behoefte. Enkele leerkrachten hebben
nog heel specifieke wensen. Meer aanpassingen voor jonge kinderen,
is zo'n wens. Een inventarisatie van andere websites met bruikbaar
materiaal en een inventarisatie van het aanbod dat culturele
instellingen bieden op het gebied van de canon zijn andere ideeën
die werden geopperd.
Canon lijkt ook goed bruikbaar op de pabo
Het onderzoek laat slechts een glimp zien van hoe de canon op
pabo's wordt gebruikt en hoe de canon gebruikt wordt door en
gewaardeerd wordt door pabostudenten, de leerkrachten van de
toekomst. Toch is er op basis van dit onderzoek geen reden om aan
te nemen dat de canon bij pabostudenten minder goed bruikbaar zou
zijn dan bij leerkrachten. De studenten die de canon kennen en hem
wel eens gebruiken, zijn er net zo positief over als de
leerkrachten.